Yazı Başlıkları
Borsada açığa satış; değeri düşük olan hisse senetlerinden kâr elde edilmesi işlemine verilen isimdir. Borsada açığa satış işlemi birçok yatırımcı tarafından riskli görülen bir işlem türüdür. Ancak yasal bir işlem olarak borsada gerçek fiyatların oluşmasına da imkan sağlamaktadır. Riski yüksek bir işlem olsa da yatırımcının hisselerinin değerine bağlı olarak yüksek kar oranları elde edebilecekleri bir işlemdir. Açığa satış işlemi yaparken manipülasyona uğramamaya dikkat edilmelidir. SPK tarafından açığa satış işlemi için belirlenmiş bazı kurallar bulunmaktadır. Bu kurallar kapsamında açığa satış yapılarak kar elde edilebilmektedir. Yatırımcıların bu satış emrini verebilmeleri için belirli bir özkaynaklarının olması gerekmektedir.
Borsada Açığa Satış İşleminin Tanımı Nedir?
Açığa satış işlemi; Borsa İstanbul Pay Piyasası kapsamında yatırımcının başta sahip olmadığı sermaye piyasası enstrümanlarını ödünç alarak daha sonradan yerine koymak şartı ile sattığı emir türüne verilen isimdir. Borsada verilen diğer emirlerden farkı ise; emrin en baştan açığa satış emri olarak verilmesi olmaktadır. Ödünç alınan sermaye piyasası araçları ile takas yükümlülüğünün yerine getirilmesi de açığa satış işlemine dahil olmaktadır. Açığa satış işleminin mantığına bakıldığında; yatırımcı ödünç aldığı yatırım aracını yüksek fiyattan satıp daha düşük fiyattan yerine koymaya çalışmasıdır. Satış yapılan yüksek fiyat ile sonradan yerine koymak için alış yapılan düşük fiyat arasındaki fark karı belirtmektedir. Eğer fiyat düşüş yönünde değil de yükseliş yönünde ise; bu durumda alınan pozisyondan zarar edilmiş olmaktadır.
Borsada Açığa Satış İşlemi İle Nasıl Kazanç Elde Edilebilmektedir?
Borsada açığa satış ile kar sağlamak, oldukça riskli bir işlem olmaktadır. Fiyatı yüksek olan ürünlerin fiyatları zaman içerisinde düşebilmektedir. Yüksek fiyat ile düşen fiyat arasındaki fark ise açığa satış ile elde edilebilecek olan net karı vermektedir. Açığa satış ile kazanç sağlamanın riskli olmasının sebebi ise, fiyatın düşüşünün sadece bir ihtimal dahilinde olmasıdır. Dolayısı ile yatırımcının beklediği düzeyde bir fiyat düşüşü yaşanmaz ise; yatırımcı planladığı miktarda kar elde edememekte ve hatta satış işleminden zarar edebilmektedir. Dolayısı ile çoğunlukla deneyimli yatırımcıların tercih ettiği açığa satış işlemi, yatırımcı açısından yüksek risk içermektedir. Açığa satış işleminde karşılaşılan risk ne kadar fazla ise bu işlemden elde edilecek olan getiri de o kadar yüksek olmaktadır.
Borsada Açığa Satış İşlemi Neden Tercih Edilmektedir?
Borsada açığa satışın popüler olma sebebi; değeri düşen menkul kıymetlerden de yüksek kazanç elde edilebilmesini sağlayan bir işlem olmasıdır. Hisse senedi piyasası ile yakından ilgilenen ve bu piyasada işlem yapan deneyimli yatırımcıların ilk tercihleri olan bir emir türüdür. Ancak yatırımcıların açığa satış işlemi ile yüksek kar elde edebilmeleri için mutlaka borsa bilgilerinin kapsamlı olması gerekmektedir. Bu sayede açığa satış işlemini hangi zaman aralıklarında yapmasının daha doğru olduğunun kararını kişi kendisi verebilmektedir. Fiyatların eğilim yönü oldukça istikrarsız olduğu için fiyatların dalga yönünü belirlemek isteyen yatırımcıların borsa bilgileri olmalıdır. Fiyat yönleri doğru belirlendiğinde, meydana gelecek olan fiyat düşüşlerinden yüksek oranda kar elde edilebilecek bir işlem türüdür.
Borsada işlem yapan yatırımcıların çoğu devamlı değer kaybeden hisseler ile işlem yapmayı tercih etmemektedirler. Değeri düşen hisseler durdukları yerde hem kar ettirmemekte hem de zarar ettirmektedirler. Ancak bu hisseler ile uzun vadede borsada açığa satış işlemi yaparak kar elde edebilmek mümkün olmaktadır. Değeri düşen hisselerinizden kar elde edilebilmesini sağlayan bir emir türü olduğu için yatırımcılar tarafından sıklıkla tercih edilmektedir.
Borsada Açığa Satış İşleminin Yapılabilmesi İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?
Borsada açığa satış için koşullar aşağıdaki gibidir:
- Kredi sözleşmesini imzalayan yatırımcıların açığa satış işlemi yapabilmeleri mümkündür.
- Borsada işlem yapılacak olan aracı kurum tarafından açığa satış yapma izninin verilmesi gerekmektedir.
- Borsada açığa satış işlemi için belirli bir limit bulunmaktadır ve bu limit aracı kurum tarafından belirlenmektedir.
- Günlük olarak açığa satış işlemi yapan yatırımcının mesai saati sonunda daha önceden açmış olduğu pozisyonu kapatması gerekmektedir.
- Açığa satış işlemleri pay olarak gerçekleşen fiyat seviyelerindeki miktara ve sözleşme adedine göre günlük bültenler halinde açıklanmaktadır.
- Açığa satış işlemleri sayesinde yatırımcı işlem stratejilerini belirlemek için referans bir veri elde edebilmektedir.
Borsada Açığa Satış İşlemi İle Ödünç İşlemi Aynı Mıdır?
Açığa satış ve ödünç işlem ayrımı yapıldığında, ikisi aynı işlem türü değildir. Ödünç işlemi; yatırımcının mevcut hisse senedini belirli bir süreliğine bir başka yatırımcıya ödünç vermesi ve sonrasında aynı sermaye piyasası ürününü geri alması durumuna verilen isimdir. Ödünç işlemi ile borsada ek kazanç elde edilebilmektedir. Ödünç işlemine konu olan sermaye piyasası ürünleri ise; yatırımcının portföyünde uzun süre bulunup kazanç getirmeyen ürünler olmaktadır. Sadece belirli yatırım ürünleri ile ödünç işlemlerinin yapılabilmesi mümkündür. Türk Lirası, Dolar, Euro, hazine bonosu, devlet tahvili, pay senedi teminatları ile ödünç işlemi yapılabilmektedir. Sermaye piyasası ürünlerinde ödünç işlemi yapılması ile elde edilebilecek avantajlar ise şu şekildedir:
- Hatalı işlemin olma olasılığı azalmaktadır.
- Arbitraj imkanı sağladığı için avantajlıdır.
- Portföy koruma olanağı sağlamaktadır.
- Piyasa düşüşünden yararlanabilme imkanı sağlamaktadır.
Açığa Satış İşlemleri İçin SPK Düzenlemeleri Nelerdir?
Açığa satış için SPK düzenlemelerine bakıldığında; açığa satışa konu olan menkul kıymetleri SPK belirlemektedir. Bu ürünlerin listesini SPK yayınlamaktadır. Açığa satış emri veren yatırımcının hesabında minimum %50 oranında özkaynak olması zorunludur. İşlemin devam edebilmesi için ise sonrasında özkaynak oranının en az %35 olması istenmektedir. Yeterli özkaynak oranının olmaması halinde; yatırımcıya özkaynak tamamlama bildirimi gönderilmektedir.
Açığa Satış İşlemleri Kapsamında SPK’nın Aldığı Son Karar Nedir?
SPK’nın açığa satış ile ilgili kararına bakıldığında; 1 Temmuz 2020 tarihi ile beraber Borsa İstanbul A.Ş.’nin ilan ettiği BIST 30 Endeksindeki pay piyasalarından açığa satış işlemlerinin kaldırılması yönünde karar çıkartmıştır. BIST 30 Endeksi haricindeki pay piyasalarında ise açığa satış işlemlerinin devam etmesine izin verilmiştir. Gün içinde sahip olunmadan satılan ve aynı gün içerisinde de kapatılan pozisyonlarda yatırımcının açığa satış tuşuna basması gerekmektedir. Yatırım kuruluşlarının bu konuda bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Açığa Satış Kurallarına Uymayan Kurumlara Ne Olur?
Açığa satış şartlarına uymayan kurumlar, açığa satış yasağı almaktadırlar. Borsa İstanbul 2020 senesinde altı uluslararası kuruma açığa satış yasağı vermiştir. Yasak süreleri ortalama bir ay ile üç ay arasında değişiklik göstermektedir. Barclays, Credit Suisse ve Merrill Lynch gibi kurumlara üç ay süresince yasak getirilmiştir. Goldman, JPMorgan ve Wood and Company için ise yasak süresi 1 aydır. Kurumlar borsada açığa satış işlemi için uygulanan kurallara uydukları sürece kendilerine yasak uygulanmamaktadır. Ancak Borsa İstanbul’un bu altı kuruma uyguladığı yasak sonrası Financial Times gazetesi yabancı yatırımcıların bu yasaklar doğrultusunda Türk varlıkları ile işlem yaparken zorlandıklarına yönelik haber yapmışlardır. Analistlerin yorumlarına göre Türkiye ekonomisinin yabancı para akışına ihtiyaç duyduğu ancak alınan kararların bu problemi çözmenin önünde engel oluşturduğu belirtilmektedir.
Önerilen Yazı: Amerika ve Fed Borsayı Nasıl Etkiliyor
