Yazı Başlıkları
Teminat, riski düşürmenin ve kredi kalitesini arttırmanın etkili bir aracıdır. Geri ödemenin tali bir kaynağı ya da kendi nakit akışıyla ödeme aczine düşülmesi halinde çıkış yolu olarak görülmelidir. Taşınır ya da taşınmaz herhangi bir mal, kıymet, değer, eşya üzerindeki bir hakkın güvence altına alınmasına teminat adı verilir.
- Kolayca “erişilebilir” olmalıdır.
- Teminat olarak alınan gayrimenkuller düzenli olarak değerlemeye tabi tutulmalıdır.
Teminat Türleri
Kabul edilen ayni ve şahsi teminatlar, her biri için kapsama oranları ve uygulanabilir kesintileri ile birlikte, aşağıdaki gibidir. Belgelerin muhafazası, periyodik değerleme, hukuki revizyon bu konu ile ilgili mütalaa edilir.
Hukukumuzda iki tür hak (veya alacak/borç) vardır: ayni hak ve şahsi hak. Teminatları da bunlarla ilişkilendirdiğimizde iki tür teminattan behsedilebilir:
1) Ayni Teminatlar:
Borçluya ya da üçüncü kişiye ait eşya (taşınır, taşınmaz) veya hak (alacak, marka, patent, eser, fikri ve sınai haklar ve sair) üzerinde, alacaklıyı herkese karşı ileri sürülebilir nitelikte ayni hak sahibi kılan ve borç ödenmediğinde (temerrüt oluştuğunda) eşya veya hakkı paraya çevirme ve diğer alacaklılardan öncelikli/rüçhanlı olarak (eğer daha öncelikli bir ayni hak sahibi yoksa; örneğin 2. derecede ipotek alacaklısı olup da 1. derecede başka bir ipotekli alacaklı olması gibi) alacağını alma imkânı sağlayan teminatlardır. Bu teminatlar, alacaklıya kural olarak teminat konusu eşya/hak üzerinde ve eşya/hakla sınırlı bir müracaat imkânı sağlar, ayrıca şahsi bir borçluluk ilişkisi kurulmamışsa eşyanın/hakkın sahibinin şahsi malvarlığına başvurulamaz.
Ayni teminat genellikle şahsi teminattan daha güçlü bir türdür. Ayni teminatlar içinde bankacılık uygulamasında sınırsız ayni hak olarak mülkiyet ve sınırlı ayni hak olarak rehin (özellikle ipotek ve araç rehni) ön plana çıkar. Bankaların ayni teminatlar listesi aşağıdaki gibidir:
- Nakit rehni,
- Rehinli hisseler,
- Yatırım fonları rehni,
- İpotek,
- Bono/senet ve çek.
2) Şahsi Teminatlar:
Borçlunun borcunun ödenmesi hususunda asıl borç ilişkisinin tarafı olmayan üçüncü kişilerce, alacaklıya şahsi teminat (güvence) verilmesidir. Alacaklıya, diğer alacaklılara nazaran bir öncelik (rüçhan) hakkı vermez. Ancak, alacaklı temerrüt-ödeyememe durumunda, şahsi teminat veren kişinin tüm malvarlığına kural olarak herhangi bir sınırlama olmaksızın (mevzuatta haczedilemeyeceği öngörülen malvarlığı hariç) başvurma, icra takibi marifetiyle bunları paraya çevirme ve alacağını tahsil etme imkânına (kendinden önce rehin veya ipotek sahibi veya kanundan kaynaklı rüçhanlı bir alacaklı yoksa) sahiptir.
Örnekleri:
- Kefalet
- Aval
- Garanti
- Alacak Temliki
- Teminat mektubu
- Sair
