Merkez Bankası’nın Görevleri Nelerdir?

Merkez Bankası’nın Görevleri Nelerdir? Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, son dönemde hiç olmadığı kadar gündemde. Özellikle de faiz açıklamalarında gözlerin tümüyle Merkez Bankası’ndan gelecek açıklamalara dönmesi, bu özel kurumun daha fazla merak edilmesini ve araştırılmasını sağlıyor. Ekonomi alanında son derece önemli kararlarda yetkisi olan Merkez Bankası tam olarak nedir? Merkez Bankası’nın işlevleri nelerdir ve düşünüldüğü üzere bağımsız bir şekilde hareket edebiliyor mu? Merkez Bankası’na ilişkin merak ettiklerinizi sizler için derlemeye çalıştık.

Merkez Bankası’nın Görevleri Nelerdir?

Merkez Bankası Nedir?

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, genellikle karşımıza TCMB şeklindeki kısaltma ile çıkar. Ülkemizde yer alan bütün para ya da kur politikalarını merkezinde yer alan bu kurum, aynı zamanda kâğıt para dolaşımının sağlanmasından doğrudan sorumludur. Bu anlamda tüm ülkelerde olduğu üzere bizde de Merkez Bankası son derece kilit bir role sahiptir. Meclis, uzun zamandan bu yana para basmakla alakalı tüm yetkiyi bu finans kurumuna devretmiştir. Hazine denetiminde olmak kaydıyla Merkez Bankası’nın kontrolünde basılan paraların piyasaya dağıtımı gerçekleşir.

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası 11 Haziran 1930’da anonim bir şirket olarak kurulmuştur. Hisselerinin %51’lik kısmı hazineye aittir. Diğer paylar ise yerli ve yabancı bankalar dışında ticari kuruluşlara aittir. Ülkemizde Merkez Bankası kararları her daim tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Normal koşullarda tümüyle bağımsız bir kurum olarak kabul görür. Fakat yine de iktidarın Merkez Bankası kararlarını etkilediğine yönelik eleştiriler de söz konusudur.

Sağlıklı kararların alınabilmesi adına bu kurumun tümüyle bağımsız olarak hareket etmesi çok önemlidir. Madeni para kontrolünü elinde tutan ve öte yandan da para basma yetkisine sahip olan Merkez Bankası, ekonomik dengeleri kontrol altında tutmak zorundadır. Örneğin eksik ya da fazla para basıldığında enflasyon oranlarında anormal değişimler yaşanacaktır. Merkez Bankası tüm bu olası karışıklıkları kontrol altına almak zorundadır.

Merkez Bankasının Yetkileri ve Görevleri

Fiyat istikrarını sağlamak için Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası pek çok önlem almaktadır. Bu önlemlerle beraber enflasyondan kaynaklı olan etkilerin en aza indirilmesi amaçlanır. Diğer yandan ülkemizde döviz kurunun değerini belirleme noktasında da Merkez Bankası belirleyici kurumlar arasındadır. Merkez Bankası’nın asli görevlerinden biri, kurulduğu ilk dönemde açıkça belirtilmiştir. Buna göre Merkez Bankası ülkenin ekonomik kalkınmasını desteklemekle yükümlüdür.

Bütün finans politikalarını da tamamen bunun üzerine kurmak zorundadır. Merkez Bankası’na verilen resmi unvan neticesinde özel hukuk tüzel kişiliğine sahip olduğu vurgulanmıştır. Bu sayede de Merkez Bankası’nın devletten bağımsız ve ayrı olduğunun altı çizilmiştir. Bunun pratik anlamda ne düzeyde uygulanıp uygulanmadığı ise günümüzde de geçmişte de sıklıkla tartışılmıştır. Merkez Bankası para politikaları konusunda tam yetkilidir ve özgürdür.

Fiyat istikrarını tümüyle sağlamak, Merkez Bankası’nın en önemli yetki alanlarından birisi olarak bilinir. Merkez Bankası’nın diğer resmi görevlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Açık piyasa işlemlerini yürütmek,
• Türk lirasının hem iç hem de dış değerini koruma altına almak adına tüm tedbirleri alabilmek,
• Kur stratejilerini oluşturmak ve uygulamak,
• Türk lirasının döviz karşısında değerinin belirlenmesi adına işlemler yürütmek,
• Türkiye’de yer alan döviz ya da altın rezervlerini yönetmek,
• Türk lirasın tedavül işlemlerini kontrol etmek,
• Mali piyasaları düzenli olarak takip etmek,
• Para ya da döviz piyasalarına ilişkin düzenleyici tedbirleri sene boyunca almayı sürdürmek.

Merkez Bankası yapacağı her türlü düzenlemede ve tedbir işleminde mutlak suretle halkın menfaatlerini düşünmek zorundadır. Ayrıca pek çok noktada hükümetle ortak şekilde hareket etmek durumundadır.

Döviz Kurlarını Etkileyen Faktörler