Türkiye’nin dışa bağımlılığı azaltma ve net sıfır hedefi odaklı politikası, enerji sepetinde yenilenebilir kaynakların payını artırmaya devam ediyor.
Son yıllarda devreye alınan elektrik üretim tesislerinin büyük çoğunluğunu rüzgâr ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir kaynaklara dayalı santraller oluşturmaktadır.
Gelecek yıllarda bu eğilimin süreceği görünmektedir. Çünkü Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2035 yılı için yenilenebilir kaynaklara dayalı 120 bin MW’lik kurulu gücün oluşturulması hedeflerini açıklamıştır.
Bu yeni hedefler doğrultusunda yeni lisanslama süreçleri devreye girmektedir. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın bu bağlamda açtığı yenilenebilir enerji kaynak alanı rüzgâr enerji santrali (YEKA RES 2024) lisans ihale süreci dün tamamlandı.
İhaleye oldukça dikkatli bir bakış atıldığında, elektrik alanındaki yatırım fırsatlarına, sektöre ilgi gösteren oyunculara ve yatırım maliyetleriyle tercihlerini belirleyen dinamiklere dair önemli veriler elde etmek mümkündür.
Üç ilde toplam 1200 MW kurulu güçte beş rüzgâr enerji santrali projelerine verilecek bağlantı kapasitesi için gerçekleştirilen ihaleye 40 istekli (39 şirket ve iki şirketten oluşan bir ortak girişim grubu) katıldı, toplamda 100 teklif sunuldu.
En çok ilgi gören santral
Toplam 1200 MW’lik kurulu güçteki projelerden en fazla ilgi gören proje, 26 teklif alınan Gürün Rüzgâr Enerji Santrali (Gürün RES) oldu. İkinci sırada ise 160 MW’lik Yellice RES, 23 teklif alırken, 200 MW’lik Sergen RES’e 21 teklif geldi. 340 MW’lik Balkaya RES 16, 410 MW’lik Edirne RES ise 14 teklif aldı. Proje ölçeği küçüldükçe katılımcı sayısının arttığı dikkat çekmektedir.
Görünen o ki, geçmiş dönemlerden farklı olarak, 1000 MW’lik tek parça yerine daha küçük dilimler halinde ihale açmak, yenilenebilir enerji lisans süreçlerine yatırımcı ilgisini artırmaktadır. Bu durum daha dinamik ve rekabetçi bir ihale süreci yaşanmasını sağlamaktadır.
YEKA RES katılımcı profili
YEKA RES ihalelerine katılanlardan elde edilen veriler, bu süreçle ilgili bazı çıkarımlar yapma imkânı sunmaktadır. Öncelikle, önde gelen elektrik oyuncularının bu ihaleye ne ölçüde ilgi gösterdiğine bakmak önemlidir. Bir Finansçı tarafından hazırlanan MW100 Türkiye’nin En Büyük Elektrik Üreticileri listesinde yer alan Enerjisa Üretim, Enka Enerji, Cengiz Enerji, Çelikler Holding ve İÇDAŞ gibi aktörler, toplam 1200 MW’lik 5 santral için ayrı ayrı açılan YEKA RES ihalesine teklifler sundular.
Bazı aktörlerin katılmaması da dikkat çekici
İlk 10’da yer alan bazı firmaların katılmaması da önemli bilgiler sağlamaktadır. Aydem Enerji ve Bilgin Enerji bu duruma örnek olarak değerlendirilebilirken, Aksa Enerji (Kazancı Holding) ve Zorlu Enerji gibi büyük oyuncuların da ihaleye ilgi göstermediği gözlemlenmiştir. Öte yandan Kalyon Holding, Çalık Enerji, Eksim Enerji, IC İçtaş Enerji, Akfen Yenilenebilir Enerji, Fiba Enerji ve Rönesans Enerji gibi tanınmış markalar ise ihaleye önemli teklifler sunarak dikkat çekmiştir.
Tüm projelere teklif sunanlar
YEKA RES ihale sürecinde yer alan ve beş projeye de ayrı teklifler sunan 9 oyuncu, en yüksek ilgiyi gösteren isimler olarak sıralanabilir. Bunlar Cren Yenilenebilir Enerji Üretim Ltd. Şti. (Çalık Enerji), Enerjisa Enerji Üretim AŞ, Kalyon YEKA RES 4 Rüzgar Enerjisi Yatırımları AŞ, Eksim Enerji AŞ, Çelikler Taahhüt İnşaat ve Sanayi AŞ, Cengiz Enerji Sanayi ve Ticaret AŞ, Metgün Enerji Yatırımları AŞ, IC İçtaş Enerji Yatırım Holding AŞ ve Etsun Enerji Yatırım AŞ-Future Enerji AŞ Ortak Girişimi olarak belirtilmektedir.
Zarftan çıkan en iyi 5 teklif yarıştı
YEKA RES 2024 ihalesine kapalı zarfla sunulan tekliflerden en iyi beşinin sahibi, açık eksiltmeye katılma hakkına sahip olmuştur. Şartnameye göre, ilk beş iyi teklif arasına giren eşit tutarlı teklifler de yarışma hakkını elde etmiştir. Örneğin, 410 MW’lik Edirne RES için kapalı zarflardan dört adet taban fiyat (3.50 cent) tutarında teklif gelmiştir. Bu durumda, tüm teklif sahipleri açık eksiltme aşamasına geçme hakkını kazanmış olup, MW başına en az 10 bin dolar katkı payı verme yarışına girilmiştir. Komisyon, ihale sürecinde asgari katkı payı artırma tutarını 2 bin dolar olarak belirlemiştir.
Aslan payı Enerjisa Üretim’in
Resmi adı YEKA RES -2024 olan ihale sonucunda en iyi teklifi sunan oyuncular belirlenmiştir. İhale süreci, kapalı zarfla teklif verme, açık eksiltme ve kilovatsaat başına 3.5 cent’lik asgari fiyat uygulamasıyla üç aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir. İhaleler, kurulu güç sıralamasına göre en büyükten küçüğe doğru yapılmıştır. 410 MW’lik Edirne RES ve Kırklareli’ndeki 340 MW’lik Balkaya RES’e ait toplam 1200 MW’nin 750 MW’lik kısmına en iyi teklifi sunan Enerjisa Üretim, MW başına 60.000 dolar ve 92.000 dolar katkı payıyla ihaleyi kazanmıştır. Bu durum, yarışmanın en fazla dikkat çeken yönlerinden biridir.
Yoğun ilgi, yüksek katkı payı getirdi
Kırklareli’nde yer alan 200 MW’lik Sergen Rüzgâr Enerji Santrali’nde, ilk iki projeye kıyasla daha fazla katkı payı teklif edilmiştir. Bu yarışı 3.5 cent’lik satış fiyatı ve MW başına 140.000 dolarlık katkı payı teklifi ile RT Enerji Turizm Sanayi ve Ticaret AŞ kazanmıştır. Sıvas’taki 160 MW’lik Yellice RES ise 3.5 cent elektrik satış fiyatı ve 140.000 dolarlık katkı payı ile Efor Holding AŞ’ye ait olmuştur.
İhalede, en fazla kapalı zarf teklifi alan proje olan Sıvas’taki Gürün RES, 148.000 dolarlık katkı payıyla yarışmalarda en yüksek teklif edilen proje konumundadır. Ayrıca bu ihale, toplamda 11 tur ile en uzun süren süreç olmuştur. Tur sayıları Yellice RES’te 5, Sergen RES’te ise 8 olarak gerçekleşmiştir.
Kalyon Enerji bu kez alamadı
YEKA RES 2024 ihalesine katılan Kalyon Holding, daha önce 2017 yılında açılan 1000 MW’lik ilk YEKA RES ihalesini kazanmış ancak yerli türbin üretimi ve Ar-Ge merkezi kurma şartlarını gerçekleştiremeyerek projeyi hayata geçirememiştir. Kalyon Holding, YEKA RES 2024 süreçlerinde yer alan alanlarda bulunmasına rağmen, bu projelerin hiçbirinde başarılı olamamıştır. Şirketin enerji alanındaki önceliklerinin değişmesi, bu durumun başlıca sebepleri arasında yer alıyor olabilir. Kalyon Grubu, elektrik üretim yatırımlarının yanı sıra enerji ekipmanları ve teknoloji alanında da yatırımlara yönelmiştir.
Limak sadece bayrak göstermiş oldu
Türkiye elektrik sektörünün dinamik isimlerinden Limak Grubu da YEKA RES 2024 ihalelerine katılan önemli oyunculardan biriydi. Ancak Limak Enerji, sadece Kırklareli’nde bulunan Ballıkaya RES’e kapalı zarf teklifi sunmuştur. Limak’ın, yalnızca Ballıkaya’ya teklif sunmasının nedeni, aslında işletmekte olduğu Trakya’daki Hamitabat Doğalgaz Çevrim Santrali’ne coğrafi yakınlığı ile ilişkilendirilebilir. Ancak 410 MW’lik Edirne RES’e teklif sunmamış olması, bu düşüncenin geçerliliğini sorguladığı gibi, verdiği fiyatın açık eksiltme aşamasına geçmesine yetecek kadar rekabetçi olmadığını ortaya koymaktadır. Bu durum, Limak’ın yalnızca gözlem yapmak amacıyla bu süreçte yer aldığını göstermektedir.
Katkı payı ile 120 milyon dolar EPİAŞ’a
Bu ihalede, MW başına sunulan katkı payı toplamı, beş proje için yaklaşık 120 milyon dolara ulaşmıştır. İhale sonuçları, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın onayına sunulacaktır. Bakan Dr. Alparslan Bayraktar’ın imzalaması sonrasında, en iyi teklifi verenlerin sözleşme imzalamaya davet edileceği süreç başlayacaktır. İsteklilerin sözleşme imzasından sonra, 20 iş günü içinde taahhüt ettikleri katkı paylarını EPİAŞ’a ödemeleri gerekecektir. Katkı payının süresi içinde ödenmemesi durumunda, MW başına 20.000 dolar teminat irat kaydedilerek ikinci ve üçüncü en uygun teklif sahiplerine 20 iş günü süre tanınacaktır.
