Türkiye’nin enerji bağımsızlığını artırma ve net sıfır hedeflerine odaklanan politikası, enerji sepetinde yenilenebilir kaynakların oranını yükseltiyor.
Son yıllarda devreye alınan elektrik üretim tesislerinin çoğunluğunu, rüzgâr ve güneş gibi yenilenebilir kaynaklara dayalı santraller oluşturuyor.
Gelecek yıllarda bu eğilimin süreceği görülüyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın açıkladığı 2035 hedefleri arasında yenilenebilir kaynaklar kullanılarak 120 bin MW kurulu güç oluşturulması yer alıyor.
Bu yeni hedefler doğrultusunda yeni lisanslama çalışmaları hayata geçiriliyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın açıkladığı yenilenebilir enerji kaynak alanları için rüzgâr enerji santrali (YEKA RES 2024) lisans ihaleleri gerçekleştirilmiştir.
Bu ihale sürecine göz attığımızda, elektrik sektörüne yönelik yatırım olanaklarına, sektöre ilgi duyan oyunculara ve maliyet ile yatırım tercihlerini şekillendiren dinamiklere dair değerli veriler elde ediliyor.
Üç ilde toplamda 1200 MW kurulu güce sahip beş rüzgâr enerji santrali projesi için açılan ihaleye 40 başvuru (39 şirket ve iki ortak girişim grubu) ile 100’den fazla teklif geldi.
En yüksek ilgi gören santral
1200 MW’lik toplam kurulu güçte beş farklı projeden en fazla ilgi çeken, 26 teklif sunulan Gürün Rüzgar Enerji Santrali (Gürün RES) oldu. İkinci sırada 23 teklif alan 160 MW’lik Yellice RES yer alırken, 21 teklif alarak 200 MW’lik Sergen RES takip etti. 340 MW’lik Balkaya RES 16, 410 MW’lik Edirne RES ise 14 teklif aldı. Böylece proje ölçeği küçüldükçe isteklilerin sayısının arttığı söylenebilir.
Görülüyor ki, geçmişteki 1000 MW’lik tek parça ihaleler yerine daha küçük paylar halinde ihale açmak, yenilenebilir enerji lisans ihalelerine olan yatırımcı ilgisini artırıyor. Bu durum, daha canlı ve rekabetçi bir ihale sürecinin yaşanmasına olanak tanıyor.
YEKA RES katılımcı profili
YEKA RES ihalelerine katılan firmaların profili üzerine kısa bir değerlendirme yapalım. Bir Finansçı tarafından yayınlanan MW100 Türkiye’nin En Büyük Elektrik Üreticileri listesinde yer alan şirketlerden Enerjisa Üretim, Enka Enerji, Cengiz Enerji, Çelikler Holding ve İÇDAŞ, toplam 1200 MW gücündeki 5 santral için ayrı ayrı açılan YEKA RES ihalelerine katılım gösterdi.
Bazı şirketlerin katılmaması ise dikkat çekici
Bazı büyük oyuncuların ihaleye katılmaması da önemli bir not olarak değerlendirilebilir. İlk 10’da yer alan Aydem Enerji ve Bilgin Enerji bu oyuncular arasında. Aksa Enerji (Kazancı Holding) ve Zorlu Enerji de ilgisiz kalan diğer büyük şirketler olarak öne çıkıyor. Öte yandan, Kalyon Holding, Çalık Enerji, Eksim Enerji, IC İçtaş Enerji, Akfen Yenilenebilir Enerji, Fiba Enerji, Rönesans Enerji gibi tanınmış markalar, ihaleye katılan dikkat çekici isimler oldu.
Tüm projelere teklif sunanlar
YEKA RES ihaleleri kapsamında beş projenin tümüne ayrı ayrı teklif veren 9 aktör, ihaleye en yüksek ilgiyi gösteren katılımcılardır. Bunlar şöyle sıralanabilir: Cren Yenilenebilir Enerji Üretim Ltd. Şti. (Çalık Enerji), Enerjisa Enerji Üretim AŞ, Kalyon YEKA RES 4 Rüzgar Enerjisi Yatırımları AŞ, Eksim Enerji AŞ, Çelikler Taahhüt İnşaat ve Sanayi AŞ, Cengiz Enerji Sanayi ve Ticaret AŞ, Metgün Enerji Yatırımları AŞ, IC İçtaş Enerji Yatırım Holding AŞ ve Etsun Enerji Yatırım AŞ-Future Enerji AŞ Ortak Girişim Grubu.
Zarftan çıkan en iyi 5 teklif yarıştı
YEKA RES 2024 ihalesine kapalı zarfla sunulan en iyi beş teklif, açık eksiltme aşamasına geçiş hakkı kazandı. Şartname gereği, ilk beş teklif arasına giren eşit tutarlılıkta kaç teklif olursa olsun yarışmaya dahil olabiliyordu. Örneğin, 410 MW’lik Edirne RES için kapalı zarflardan gelen dört teklifler, taban fiyat (3.50 cent) üzerinden verilmişti. Bu nedenle bu dört teklif de katılma hakkına sahip olup açık eksiltme aşamasına geçilmiştir. Eğer eşitlenen birden fazla teklif olursa, MW başına en az 10 bin dolar katkı payı verme yarışına geçilmiştir ve ihale komisyonu, asgari katkı payı arttırma tutarını 2 bin dolar olarak belirlemiştir.
Aslan payı Enerjisa Üretim’in
YEKA RES -2024 yarışması sonucunda en iyi tekliflerini sunan katılımcılar için kapalı zarfla teklif verme, açık eksiltme ve kilovatsaat başına 3.5 cent’lik asgari fiyat belirlenmesi aşamaları gerçekleştirildi. İhaleler, kurulu güçlerine göre en büyük olandan en küçüğe doğru sıralandı. Enerjisa Üretim, 410 MW’lik Edirne RES ve 340 MW’lik Balkaya RES için en iyi teklifleri vererek toplam 750 MW’lik kısmıyla öne çıktı. Bu durum, en dikkat çekici yönlerden biri olarak değerlendirildi.
Yoğun ilgi yüksek katkı payı getirdi
Kırklareli’nde yer alan 200 MW’lik Sergen Rüzgâr Enerji Santrali, ilk iki projeye göre isteklilerden daha fazla katkı payı teklifine sahne oldu. Yarışmayı 3.5 cent’lik elektrik satış fiyatı ve MW başına 140 bin dolarlık katkı payı ile RT Enerji Turizm Sanayi ve Ticaret AŞ kazandı. Sıvas’taki 160 MW’lik Yellice RES de aynı şekilde 3.5 cent elektrik satış fiyatı ve MW başına 140 bin dolarlık katkı payıyla Efor Holding AŞ’ye gitti.
İhalede en çok kapalı zarf teklifi alan proje olan Sıvas’taki Gürün RES, 148 bin dolarlık katkı payı ile öne çıktı. Bu ihale, 11 tura ulaşarak en uzun süren katkı payı teklif süreci oldu. Yellice RES’te 5 ve Sergen RES’te ise 8 tur yapıldı.
Kalyon Enerji bu sefer kazanamadı
YEKA RES 2024 ihalelerine katılan Kalyon Holding, daha önce 1000 MW’lik ilk YEKA RES ihalesini kazanmasına rağmen projeyi hayata geçirememişti. Yeşil enerji alanında ağırlığını artıran Kalyon Holding, YEKA RES 2024 kapsamındaki projelerden hiçbirinde başarılı olamadı. Şirketin enerji sektöründeki önceliklerinin değişmesi ve geçmişteki projelerde yeterli başarıyı gösterememesi bu durumu etkileyen faktörler olabilir. Ayrıca Kalyon Grubu, enerji ekipmanları ve teknoloji yatırımlarına daha fazla yöneliyor.
Limak sadece bayrak göstermiş oldu
Türkiye elektrik sektöründe önemli bir aktör olan Limak Grubu, YEKA RES 2024 ihalesinde teklif verenlerden biriydi. Ancak, yalnızca Kırklareli’ndeki Ballıkaya RES’e kapalı zarf teklifi vermesi dikkate değer. Limak’ın bu seçimi, işletmekte olduğu Trakya’daki Hamitabat Doğalgaz Çevrim Santrali’ne coğrafi yakınlık ile ilişkilendirilebilir ama 410 MW’lik Edirne RES’e teklif vermemesi bu durumu sorgulattı. Sunmuş olduğu teklif, ihalenin açık eksiltme kısmına geçmeye yetmedi ve böylece katılma hakkı elde edememiş oldu. Bu durum, Limak’ın ihalelere katılımının gözlem amaçlı olduğunu gösteriyor.
Katkı payı ile 120 milyon dolar EPİAŞ’a
Bu ihalede MW başına sunulan katkı payı toplamda beş proje için yaklaşık 120 milyon doları buldu. İhale sonuçları, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın onayına sunulacak. Bakan Dr. Alparslan Bayraktar’ın imzasıyla en iyi teklif sahipleri sözleşme imzalamaya davet edilecek. İsteklilerin, bu davetten sonra 20 iş günü içerisinde teklif ettikleri katkı paylarını EPİAŞ’a ödemeleri gerekmektedir. Süre içerisinde katkı payının ödenmemesi durumunda MW başına 20 bin dolar teminat irat kaydedilecek ve en uygun ikinci ve üçüncü teklif sahiplerine katkı payı ödenmesi için 20 iş günü verilecektir.
