Dijital Paralar ve Kripto Paralar

455

Dijital Para Nedir?

Dijital para, sadece internet ortamında var olan paraya verilen isimdir. Dijital paranın gerçek hayatta hiçbir karşılığı yoktur fakat bildiğimiz anlamda paranın tüm özelliklerini taşırlar. Dijital paralar, bildiğimiz anlamda fiat paralardan hiçbir farkı olmayan paralardır. Dijital paraları alabilir, başka bir para birimi ile takas edebilir veya başka birisine havale edebilirsiniz. Üstelik bu paralar ile piyasadaki mal ve hizmetleri rahatlıkla satın alabilirsiniz.

Dijital paraların hiçbir şekilde coğrafik ve siyasi sınırları bulunmaz. Kısacası dünyanın her yerinde dijital para gönderebilirsiniz ve alabilirsiniz. Dijital paraların tutulduğu cüzdanlara vadesiz mevduat hesabı adı da verilir.

Kripto Para Nedir?

Kripto paralar, alım satım amacıyla kullanılan bir finansal varlıktır. Şifreleme yöntemlerini kullandıkları için genel olarak güvenli kabul edilirler. Kripto paraların en önemli amacı, haberleşme sağlamak ve bu haberleşmenin güvenli olmasını sağlamaktır. Kripto paralar, birtakım algoritmalar ve protokoller yaratır ve bunları analiz eder. Böylelikle üçüncü kişilerle yapılan işlemlerde bilgilerin değiştirilmesini ve bozulmasını önler.

Şifreleme tekniği, birçok bilim dalının kullanılmasıyla oluşturulan çok özel bir sayı grubunu ifade eder. Bu bilim dallarının arasında en önemlisi ise matematiktir. Kripto paralar, blok zinciri adı verilen özel bir dağıtılmış defter teknolojisini kullanır. Bu da kripto para sistemlerinde hiçbir merkezi kontrolün olmadığını gösterir.

Dijital Paralar ve Kripto Paralar Arasındaki Farklar

Kripto paralar da dijital paraların bir çeşidi olsa da aralarında birçok fark vardır.

• Yapıları – Dijital paralar, merkezi bir yapıdadır ve dijital paraları düzenleyen belli bir kişi ve kurum bulunur. Öte yandan kripto paralar ise merkezi olmayan bir yapıdadır ve kripto para ağındaki kişilerin çoğunluğu tarafından yönetilir.
• Anonimlik – Dijital paralar, kimlik tanımlama süreçlerine ihtiyaç duyar. Dijital paralarla işlem yapabilmek için fotoğrafınızı ve diğer kişisel bilgilerinizi sisteme eklemelisiniz. Öte yandan kripto paralarla işlem yapabilmek için böyle bir gereklilik bulunmaz fakat kripto paralar tam anlamıyla gizli değildir. Kripto paralardaki cüzdan adresleri, kişisel bilgileri içermese de bu adresler başkaları tarafından görüntülenebilir ve bu yüzden yapılan tüm alışverişler rahatlıkla takip edilebilir.
• Şeffaflık – Dijital paralarda şeffaflık özelliği bulunmaz. Bir banka hesabını seçip, o banka hesabında yapılan işlemleri göremezsiniz. Bankalar, bu tip bilgileri gizli bilgi olarak kabul eder. Öte yandan kripto para birimleri ise tamamen şeffaftır. Yapılan işlemlerin kim tarafından ne zaman yapıldığı kolaylıkla görüntülenebilir.
• İşlemsel Manipülasyonlar – Dijital paralar, yaşanan olası sorunların çözümü için merkezi bir otoriteye sahiptir. Dijital paralar ile yapılan işlemler, merkezi otoritenin veya taraflardan birinin isteği ile kolaylıkla iptal edilebilir. Kripto paralar ise topluluğıun çoğunluğu tarafından yönetilir. DAO saldırısı gibi bazı örneklerin bulunmasına rağmen, kullanıcıların blok zincirinde bu tür durumların onaylaması pek olası değildir.
• Yasal Konular – Birçok ülke, dijital para birimleri ile ilgili yasalara ve düzenlemelere sahiptir. Kripto paralar için aynı şey ne yazık ki söylenemez. Günümüzde birçok ülkede kripto paraların yasal statüsü belli değildir.

Dijital Paraların Güçlü ve Zayıf Yönleri Nelerdir?

Merkezi sistemlerde sistemden sorumlu bir kişi veya belli bir grup bulunur. Eğer yanlışlıkla bir alışveriş yaparsanız, bu alışverişi bankanıza ulaşarak iptal edebilirsiniz. Merkezi olmayan sistemlerde işlemi tersine çevirme özelliği, kötü amaçlarla kullanıma gayet açıktır.

Kripto paraların ağırlık kazandığı merkezi olmayan sistemlerde ise böyle bir işlem gerçekleştirme şansınız yoktur. Öte yandan merkezi sistemler, kişiler hakkında çok sayıda gizli bilgiyi de içerisinde barındırır. Merkezi olmayan ağlarda ise böyle bir problem bulunmaz.