Yazı Başlıkları
Cari Açık Neden Düşüyor? Asıl olarak cari işlemler dengesi ismine sahip olan, halk arasında ise kısaca cari açık ya da cari fazla olarak bilinen bu veri, yurt dışına yapılan ihracatlar ile ithalatların (yatırım araçlarını da göz önüne tutarak) arasındaki farktır. Eğer bir ülke yıl içerisinde yaptığı ithalattan fazla ihracat yapıyorsa cari fazla, yaptığı ihracattan daha fazla ithalat yapıyorsa carı açık verir. İlk bakışta dahi fark edilebilir ki, cari fazla vermek cari açık vermekten çok daha iyidir.
İhracat–İthalat Dengesi Nedir?
Cari açık veren bir ülke, gitgide yurt dışına daha fazla borçlanmaya ve kendi içerisinde ürettiği malların değeri gitgide düşmeye başlar. Türkiye, son yıllarda yaptığı fazla ithalatın sonucunda çok yüksek miktarlarda cari açık vermeye başlamıştı. Örneğin, 2017 yılında yıllık cari açık 47,1 milyar dolara kadar çıkmıştı ve bu dünya üzerinde en yüksek cari açık miktarlarından biridir.
2018 Sonu İçin Cari Açık Beklentisi Nedir?
2018 yazında Türkiye’de yaşanan kur krizi ve arkasından gelen ekonomik sıkıntı ile birlikte cari işlemler dengesi de büyük oranda değişiklikler yaşadı. 2018 yılının mayıs ayında 57 milyar dolara kadar çıkan cari açık yaz ayıyla birlikte azalmaya başladı. Yaz sonunda 50 milyar doların altına inen veri, en son eylül ayında 46,58 milyar dolara geriledi.
Ekonomistler yıl sonu için farklı görüşler belirtseler de ortak fikirleri bu sayının daha da fazla düşeceği yönündedir. 40 milyar dolara kadar ineceğini söyleyenlerin yanında 30 milyar civarında yıl sonu cari açık bekleyenler de bulunuyor. Peki, iyi gibi gözüken bu düşüşün sebebi nedir? Neden Türkiye ekonomisi genel olarak kötü bir gidişata sahip iken cari işlemler dengesi daha iyi bir durumdadır?
Cari Açık Neden Düşüyor?
Cari açıktaki bu düşüşün nedenini anlamak için cari açığın tanımını daha iyi incelememiz gerekiyor. Yapılan ihracat ile ithalatın arasındaki fark olan cari dengenin azalması için ihracatın artıp ithalatın azalması gerekiyor.
Türkiye’de son aylarda açıkça görülüyor ki ithalat önemli bir azalma yaşamaktadır. Bunun sebebi TL’nin değer kaybı sonucunda yurt dışında mal satın almanın pahalılaşmasıdır. Üç ay öncesine kadar X miktarına alınabilen bir ürün şimdi bunun neredeyse iki katına alınabiliyor. Bu da satın almayı önemli ölçüde kısıtlıyor. Aynı şekilde ihracat da yurt içinde yapılan malların yurt dışında daha ucuz gözükmesi sebebiyle büyük bir artma yaşadı. Ülkemizde üretilen bir malın üç ay önceki Euro fiyatı şimdikinin iki katı kadardır.
Bu sebeple, yabancı şirketler kendi etrafındaki şirketleri değil de Türkiye’deki malları (ucuz olduğu için) tercih etmekteler.
4 Yorumlar
Türkiye’nin cari işlemler hesabı Temmuz’da 1.16 milyar dolar fazla verdi ve bunun sonucunda, 12 aylık cari fazla 4 milyar 445 milyon dolar oldu. Böylece Türkiye’nin 12 aylık cari fazlası Ocak 2002’den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Cari fazla oluşmasında dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 2 milyar 421 milyon dolar azalarak 2 milyar 524 milyon dolara gerilemesi ve hizmetler dengesi kaynaklı girişlerin 959 milyon dolar artarak 4 milyar 277 milyon dolara yükselmesi etkili oldu.
Cari açıkta düşüş devam ediyor..
Cuma günü açıklanan ödemeler dengesi verilerine göre cari açık Nisan ayında 1,3 milyar USD ile beklentilerin altında gerçekleşti. 12 aylık kümülatif cari açık gerilemeye devam ederek 8,6 milyar USD ile Ocak 2004’ten bu yana en düşük seviyesine indi.
Türkiye’nin 2019 Ocak ayında cari işlemler açığı, 650 milyon dolar olan beklentinin bir miktar üzerinde kalarak 813 milyon dolar olarak açıklandı. Buna göre cari açık bir önceki yılın Ocak ayına göre 6.22 milyar ABD doları azaldı ve 12 aylık kümüle cari açık 21.6 milyar dolar seviyesine geriledi. Altın ve enerji kalemlerini hariç bırakan çekirdek cari işlemler hesabı ise, 2018 Ocak’ta 1.505 milyar dolar açık vermişken, 2019 Ocak’ta 2.943 milyar dolar fazla yazdı.
Ekim ayında cari fazla beklentilerin üzerinde..
Ekonomik dengelenme süreci ile bir süredir artıda seyreden cari denge Ekim ayında 2,6 milyar dolar olan beklentilerin üzerinde 2,8 milyar dolar fazla verdi. 12 aylık cari denge verisi 39,4 milyar dolara gerilerken, çekirdek fazla 9,3 milyar dolar seviyesine kadar çıktı. Finansman tarafında ise doğrudan yatırımlarda 1,05 milyar dolar giriş kaydedilirken; portföy yatırımlarında 682 milyon dolar ile yabancı yatırımcılar son 9 ayda ilk kez aylık bazda alıcı oldu. Cari fazla trendinin devam etmesi ve yılın 30 milyar dolar seviyesinde bir açık ile kapatılması bekleniyor.