BİRFİNANSCİ.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ
ChatGPT gibi yapay zeka uygulamaları dünya genelinde popüler hale gelmeden önce, 2017 yılında Bill Gates önemli bir fikri gündeme taşıdı. Microsoft’un kurucu ortağı olarak bilinen Gates, çalışan robotların insan işçileri gibi vergi ödemesi gerektiğini savundu.
Gates, otomasyon teknolojileri ile insan işçinin yerini alan şirketlerin, insan çalışanlar gibi vergilendirilmesi gerektiğini belirtti. Bu öneri, o dönemde birçok kişi tarafından dikkate alınmayan bir meseleyi işaret ediyordu. Milyarderin amacı, toplumsal ve ekonomik etkileri en aza indirmekti ve bu öneri gerçekten de dikkat çekici bir yaklaşım oluşturdu.
Günümüzde yapay zekanın iş gücünü değiştirmesi artık bir bilim kurgu temelinde değil, aksine günlük hayatın bir gerçeği haline geldi. Gates’in ifadeleri ise şimdi bir önceden görülmüş kehanet gibi değerlendiriliyor.
Otomasyon teknolojileri, üretimden lojistiğe kadar pek çok sektörde önemli ilerlemelere yol açtı. Bu değişimlerin ekonomik yansımaları ise küresel anlamda tartışmalara neden oluyor. Benzinga’nın haberine göre robotların vergilendirilmesi konusu artık ciddiyetle düşünülmesi gereken bir politika biçimine dönüşmüş durumda.
2017 yılında Quartz ile yaptığı bir röportajda Gates, robot vergisinin yönünü net bir şekilde ortaya koydu: Eğer bir insan işçinin yıllık kazancı 50.000 dolarsa, aynı işi yapan bir robotun da benzer bir vergi yükümlülüğü olmalı. Bu vergilerden elde edilen gelirler, sosyal programları desteklemek, işlerini kaybeden işçileri yeniden eğitmek ve insan empatisi gerektiren alanlarda yeni işler yaratmak için kullanılabilir.
Otomasyonun eşiğinde olan mesleklere örnekler veren Gates, bu durumun cezalandırma değil, sosyal etkilerin yönetimi ile ilgili olduğuna dikkat çekti. Ünlü milyarder, 2017’deki röportajında bu tür bir verginin otomasyonu belirli bir seviyede yavaşlatacağını, ancak toplumların ekonomik değişikliklere uyum sağlamasını teşvik edeceğini vurguladı. Gates, bu noktada işletmelerin eşitsizlikleri çözmekte yetersiz kalabileceğini ve bunun devletlerin sorumluluğu olduğunu ifade etti.
Bir sonraki adım evrensel asgari devlet yardımı mı?
Gates’in robotlara vergi önerisi, doğrudan evrensel asgari gelir fikriyle ilişkilendirilmiyor. Ancak bu düşünce, genellikle evrensel asgari devlet yardımı kavramlarıyla sıkı bir şekilde bağlantılı olarak değerlendiriliyor. 2017 yılında Reddit’in soru-cevap etkinliğine katıldığında Gates, ABD’nin böyle bir programı uygulamak için ‘yeterince zengin’ olmadığını kabul etti. Ancak gelecekte bu tür bir fırsatın doğabileceğinden bahsetti.
Bill Gates, evrensel asgari ödemelerin uzun vadede maliyetleri düşürebileceği görüşünde. Amerika Birleşik Devletleri’nde yoksul çocukların yıllık maliyetinin 1 trilyon dolardan fazla olduğunu gösteren istatistikler, Gates’i destekleyen bir veri olarak öne çıkıyor.
Otomasyon vergisinin asgari devlet yardımlarıyla ilişkilendirilmesi fikrini Fransa Cumhurbaşkanı Adayı Benoit Hamon da gündeme getiriyor. Ayrıca, Elon Musk ve Richard Branson gibi tanınmış teknoloji CEO’ları, otomasyonun evrensel asgari ücreti kaçınılmaz hale getireceğini öne sürüyor. Özellikle Musk, yapay zeka ve robotların neden olduğu büyük işten çıkarmalara karşı uyarılarda bulunuyor. Tesla CEO’suna göre, hükümetler işten çıkarılan işçilere bir güvenlik ağı sağlamak zorunda kalacak.
Stanford Üniversitesi öğretim görevlisi Kartik Gada ise daha umut verici bir bakış açısı sunuyor. Gada, teknoloji geliştikçe mal ve hizmetlerin daha ucuz elde edileceğini, bu durumun deflasyon yaratabileceğini ve bu sayede bireylere uygulanacak vergilerin artırılmadan karşılanabileceğini savunuyor. Araştırma görevlisi, deflasyonist baskıların doğal olarak asgari ücret maliyetini dengeleyebileceğini öne sürdü.
‘İnovasyona darbe’ eleştirisi
Robot vergisi teklifi herkes tarafından aynı heyecanla karşılanmıyor. Bazı eleştirmenler, bu tür bir verginin şirketleri otomasyona yatırım yapmaktan vazgeçireceğini ve inovasyonu kısıtlayacağını savunuyor. Yavaşlayan teknolojik ilerleme, ülkeleri küresel rekabet açısından dezavantajlı hale getirebilir.
Servetin yeniden dağıtımını daha az mücadeleci bir yol olarak teknoloji firmalarının kârlarıyla finanse edilen evrensel temettü ödemeleri gibi alternatif çözümler de öneriliyor.
Eleştiriler devam etse de otomasyon süreçleri giderek hız kazanıyor. Günümüzde endüstriyel robot siparişleri tarihi zirvelere ulaşmış durumda. Yapay zeka da her geçen gün daha fazla sektöre entegre oluyor. Kovid-19 pandemisi, Amazon gibi firmaların depo operasyonlarında robot çalışan kullanımını artırma eğilimini güçlendirdi. Pandemi sona erse de, bu yeni teknolojilerin kalıcı olarak benimsenmesi bekleniyor.
