Dış Ticaret – Uluslararası Ödeme Şekilleri

619

Uluslararası ödeme şekilleri; bazı durumlarda alıcının ve bazı durumlarda da satıcının yararına olur, mal bedelinin – ithalatın hangi ödeme şekline göre ödeneceği konusunda taraflar karşılıklı, arasında yapılacak pazarlık ve anlaşma sonucunda belli olur.

Uluslararası Ödeme Şekilleri

1- Peşin Ödeme

Peşin ödeme; ithalatçının, ihracatçıya sağladığı bir ön finansman imkânıdır.

İhracatçı açısından, peşin ödeme en ideal ödeme şeklidir, zira malların hazırlanması ve sevk edilmesi için gerekli finansman peşinen sağlanmakta ve malların sevkinden sonra ödemenin yapılmaması diye bir risk bulunmamaktadır. Öte yandan peşin ödeme ithalatçıya büyük riskler yüklemektedir. İhracatçı mal bedelini aldıktan sonra çeşitli nedenlerle malların sevkiyatını yapmayabilir.

Bu nedenle peşin ödeme ihracatçı açısından avantajlı, ancak ithalatçı açısından oldukça büyük risk taşıyan bir ödeme şeklidir.

2- Mal Mukabili

İhracatçı açısından en riskli ödeme şeklidir. Bu ödeme şeklinde ihracatçı malı sevk eder, sevkiyata ait vesaiki doğrudan veya herhangi bir bedel tahsil edilmeksizin teslim edilmek üzere bir banka kanalıyla ithalatçıya gönderir
Vesaiki teslim alan ithalatçı, malları gümrükten çeker, satıcı ile aralarındaki mutabakata göre tespit olunan süre içinde mal bedelini öder. İthalatçı malları aldığı halde ödemeyi yapmayabilir.

3- Vesaik Mukabili – Uluslararası Ödeme Şekilleri

İhracatçının, akreditifli ödeme şeklinde olduğu kadar güvence altında olmadığı bir ödeme şeklidir. Zira her ne kadar alıcı ile satıcı arasında varılan mutabakata göre mallar sevk edildikten sonra, ihracatçının, bankası vasıtasıyla tahsile gönderdiği vesaiki muhabir banka, mal bedelini tahsil etmeden ithalatçıya teslim etmiyor ise de; sevk edilen malların ithalatçı tarafından müracaatta bulunulmayıp gümrükten çekilmemesi, yani malların ithal edilmemesi riski mevcuttur.

Vesaik mukabili ödeme genellikle, bir birlerini çok iyi tanıyan ihracatçı ve ithalatçı firmalar tarafından banka komisyonları ile masraflardan kaçınmak amacıyla tercih edilmektedir.

Taraflar

Amir

İthalatçı ile yaptığı sözleşme uyarınca malı sevk ederek, ilgili vesaiki bankasına getirip bedeli tahsil edilmek üzere teslimini talep eden satıcı (ihracatçı) firmadır.

Gönderen Banka

Vesaiki bir römiz mektubu ekinde alıcının ülkesindeki muhabirine gönden, vesaik bedelinin tahsili karşılığında muhatabına teslimi ve bedelinin hesabına alacak kaydedilmesi hususunda talimat veren bankadır.

Tahsil eden Banka / İbraz eden Banka

Gönderen bankanın tahsil konusunda talimat verdiği bankadır. Tahsil eden banka ihracat bedelini tahsil etmek koşuluyla vesaikin alıcıya teslimini sağlamakla yükümlüdür.

Muhatap

Tahsil vesaikinin, bedeli ödenmek kaydıyla teslim edildiği alıcı (ithalatçı) firmadır.

4- Kabul Kredili Vesaik Mukabili ve Mal Mukabili Ödemeler

Gerek vesaik mukabili ödeme şeklinde, gerekse mal mukabili ödeme şeklinde, ithalatçının sevk vesaiki ekindeki poliçeyi kabul etmesi durumunda oluşan vadeli bir ödeme taahhüdüdür. Mal bedeli ödemesi, kabul edilen poliçe üzerinde belirtilen tarihte yapılır.

İhracatçı, ithalatçının poliçe kabulüne rağmen bankanın da avalini talep edebilir. Bu durumda, bankanın ithalatçıya bir kredi limiti tanıması ve gerekli teminatları alması gerekecektir. Zira ithalatçı kendisine keşide edilen bu poliçeyi vadesinde ödemese dahi, poliçeye aval vermiş bulunan bankası ödemek zorundadır.

5- Akreditif

Akreditif, bir bankanın başka şahıs lehine belli miktarda ve belli bir süre ile nezdinde kredi açması için muhabirine verdiği yazılı talimattır.

Bir başka deyişle; ihracat ve ithalat yapanların şahsi itibarlarının yerine bir bankanın itibarının yer alması olup, sevk sırasında ihraç edilen mal bedelinin ihracatçının eline emniyetle geçmesini sağlayan bir taahhüttür. Esas olarak akreditif, hem ithalatçıyı hem de ihracatçıyı koruyan bir işlemdir. İhracatçı, malların sevkini müteakip akreditif şartlarına uygun vesaiki bankasına ibraz ettiği takdirde, ödemenin kendisine yapılacağının garantisi altındadır. Öte yandan ithalatçı ise, sevkiyat gerçekleştirilmeden ödemenin yapılmayacağını ve ihracatçıya ancak uygun vesaik ibrazı karşılığında ödemenin yapılacağını bilir.

Bir akreditif işleminde banka, ithalatçı ve ihracatçı arasında aracılık rolünü üstlenir ve belirli koşulların yerine getirilmesinden sonra ihracatçıya ödemenin yapılacağına dair teminatı ithalatçının yerine banka verir. Bu nedenle, banka akreditif şartlarının yerine getirilip getirilmediği hususunu kendisine ibraz edilen vesaiki dikkatle inceledikten sonra belirler ve vesaik uygun ise ihracatçıya ödemeyi yapar.