Uluslararası Ticaret ve Malların Teslim Şekilleri: Uluslararası ticaret ile ilgili kurallar veya yasal düzenlemeler, ülkeden ülkeye farklılık arz etmektedir. Dünya ticaretinin gelişmesi, ülkeler arasındaki bu farklılığın en az düzeye indirilmesine bağlıdır. Bu nedenle, Uluslararası Ticaret Odası (International Chamber of Commerce “ICC”), farklı ülkelere mensup firmaların birbirleriyle yapacakları dış ticarette işlemlerin kolaylaştırılması, ticaret hacminin genişletilmesi ve ticaretin belli standartlara göre yapılmasını sağlamak amacıyla; uluslararası yeknesak kurallar ve teamüller dizisi oluşturmakta ve bunları belli kriterlere göre tasnif ederek yayınlamaktadır.
Uluslararası Ticaret
Uluslararası Ticaret Odası’nın başlıca yayınları ve içeriği aşağıda belirtilmiştir.
- ICC 600 Akreditiflere İlişkin Birörnek Usuller veya Uygulama,
- ICC 522 Tahsil İşlemleri için yeknesak kurallar,
- ICC 725 Akreditiflere İlişkin Bankalar arası Rambursmanlar için yeknesak Kurallar,
- ICC 590 Uluslararası Teminat Akreditifi (Standby) Uygulamaları ISP98,
- ICC 715 INCOTERMS 2010 Uluslararası teslim şekilleri,
- ICC 758 Garantilere İlişkin Bir örnek kuralları
Bir dış ticaret işleminde, işlemi başlatan belge üzerinde o işlemin hangi ICC broşürüne tabi olduğunun belirtilmesi, kuralların tüm taraflar için bağlayıcı olduğunun kabul edildiği anlamına gelmektedir. Daha açık bir ifadeyle, dış ticarete ilişkin işlem sürecinde herhangi bir ihtilaf doğması halinde, taraflar kendi ülke kanunları yerine sadece ilgili ICC Broşüründe yer alan kuralların geçerli olduğunu kabul etmektedirler.
Tüm Taşıma Türleri İçin Denizyolu ve İçsu Taşımaları
Dış ticaret işlemleri, alıcı ile satıcının sözleşme yapması ile başlar. Sözleşmelerde tarafların yükümlülükleri veya haklarının kesin bir biçimde şarta bağlanması gerekir. Malların bir yerden başka bir yere taşınmasında hangi tarafın ne yükümlülüğü olduğu, yükümlülükler yerine gelmediği takdirde risklerin nasıl bölüşüleceği, taşıma sırasında mallarda meydana gelebilecek kaybolma ve hasar riskinin hangi tarafa ait olacağı gibi soruların karşılıkları, sözleşmelerde açık olarak yer almalıdır.
- INCOTERMS; dış ticaret alanında en yaygın kullanılan taşıma terimlerinin yorumu için geçerli olmak üzere ICC tarafından oluşturulan bir dizi tarafsız uluslararası kurallar bütünüdür.
- INCOTERMS’in temel amacı, bu tür taşıma terimlerinin ülkeden ülkeye farklı biçimlerde yorumlanmasından kaynaklanan belirsizlikleri ortadan kaldırmak ya da büyük ölçüde azaltmaya yönelik çalışmalar yapmaktır.
- INCOTERMS ilk kez 1936 yılında yayınlanmıştır. 1953, 1967, 1976,1980, 1990, 2000 yıllarında yapılan çeşitli ek veya değişiklikler ile en son 1.1.2010 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunan INCOTERMS 2010, Milletler arası Ticaret Odasının 560 sayılı broşürü kapsamında yayınlanmıştır.
- INCOTERMS 2010’da 11 terim bulunmaktadır. Incoterms 2010’da teslim şekilleri 2 ana gruba ayrılmıştır. Birinci grup tüm taşıma şekillerini kapsayan terimleri göstermektedir. İkinci grup ise sadece deniz veya iç suyollarını kapsayan terimleri göstermektedir. Incoterms 2000’de bu sınıflandırma 4 gruptan oluşmaktaydı. Incoterms 2010’da Belirtilen 11 Adet Teslim Şekli iki farklı sınıfta sunulur.
TÜM TAŞIMA TÜRLERİNİ KAPSAYAN KURALLAR
- EXW; İşyerinde Teslim (Tüm Taşıma Türleri İçin)
- FCA; Taşıyıcıya Masrafsız (Tüm Taşıma Türleri İçin)
- CPT; Taşıma Ödenmiş Olarak (Tüm Taşıma Türleri İçin)
- CIP; Taşıma veya Sigorta Ödenmiş Olarak (Tüm Taşıma Türleri İçin)
- DAT; Terminalde teslim (Tüm Taşıma Türleri İçin)
- DAP; Belirlenen Yerde teslim (Tüm Taşıma Türleri İçin)
- DDP; Gümrük Resmi Ödenmiş olarak Teslim (Tüm Taşıma Türleri İçin)
EXW – Ex Works
Kodu: EXW (İşyerinde Teslim – Belirlenen teslim yerini yazınız)
Satıcı, yeri belirtilen işyerinde (atölye, fabrika, antrepo v.s.) malları alıcının emrine hazır bulundurmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş olur.
Malları satıcının iş yerinden teslim alarak istenilen yere taşımaya ilişkin masraf veya risk alıcıya aittir. Bu nedenle bu teslim şekli satıcı açısından en az yükümlülük getiren terimdir.
Satıcının Yükümlülükleri
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırlar, anlaşılan tarihte veya yerde malları alıcıya teslim eder.
Alıcının Yükümlülükleri
Malların bedelini ödeyerek, malın varış yerine kadar tüm masraf veya risklerini alır.
FCA – Free Carrier
Kodu: FCA (Taşıyıcıya Masrafsız – Belirlenen teslim yerini yazınız)
Bu terime göre satıcı, ihracat formalitesi tamamlanmış malları alıcının adını verdiği yerde, yine alıcı tarafından ismi belirtilen taşımacıya teslim etmekle sözleşme tahtındaki teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş olmaktadır.
Satıcının Yükümlülükleri
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırlar, gümrük masraflarını öder ve alıcının belirlediği yerde, belirlediği taşıyıcıya teslim eder. Teslim anına kadar bütün masraf ve riskler satıcıya aittir.
Alıcının Yükümlülükleri
Malların bedelini ödeyerek, malın ithalat ile ilgili gümrük masraflarını veya navlun ücretini öder.
Malları belirlenen yerde ve tarihte teslim aldıktan sonra tüm masraf ve riskler kendisine aittir.
CPT – Carriage Paid To
Kodu: CPT (Taşıma Ödemiş Olarak – belirli varma yerini yazınız)
Birkaç etaplı taşıma dâhil herhangi bir taşıma şeklinde kullanılan bu terimde satıcı, malları adı belirtilen teslim yerine kadar navlun ödenmiş olarak varış yerinde alıcıya teslim etmektedir. CPT terimi CFR’nin denizyolu dışındaki taşıma şekilleri için kullanılan alternatifidir. Satıcı malları taşımacıya teslim ettiği veya navlunu ödediği anda teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş olur.
Satıcının Yükümlülükleri
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırlayarak, İhracat ile ilgili işlemleri yapar. Gümrük veya navlun bedellerini ödeyerek taşıyıcıya teslim eder.
Alıcının Yükümlülükleri
İthalat ile ilgili belgeleri düzenleyerek, varış yerinde gümrük vergilerini öder. Malların ilk tesliminden itibaren navlun dışında malla ilgili tüm masraf ve riskler alıcıya ait olup, transit taşıma nedeniyle doğacak tüm gümrük masrafları da alıcıya aittir.
CIP – Carriage And Insurance Paid To
Kodu: CIP (Taşıma veya Sigorta Ödenmiş Olarak – Belirlenen varma yerini yazınız)
Bu terimde satıcı CPT terimindeki yükümlülüklerine ilaveten taşımaya ilişkin yük sigortasını yaptırmayı veya primini ödemeyi de üstlenmektedir. CIP terimi CIF’in denizyolu dışındaki taşıma şekilleri için kullanılan alternatifidir.
Satıcının Yükümlülükleri
Anlaşma konusu malları hazırlayarak, varış yerine kadar navlun bedelini öder. Kayıp veya hasar riskine karşı sigorta yaptırır. Satıcının yükümlülüğü malları ilk taşıyıcıya teslim ettiği anda sona erer.
Alıcının Yükümlülükleri
İthalat ile ilgili belgeleri hazırlayarak, gümrük vergilerini öder. Varış yerinde tüm masrafları ödeyerek mallarını teslim alır.
DAT – Delivered at Terminal
Kodu: DAT (Terminalde Teslim – Varma limanı veya yerinde belirlenen terminali yazınız)
Bu teslim şekline göre, taraflar arasında belirlenen varış ülkesindeki terminalde (rıhtım, depo, konteynır alanı ya da kara,hava,demiryolu terminali) malların boşaltılmış şekilde alıcı emrine hazır halde bulundurulmasıyla satıcı sorumluluğu son bulacak ve risk alıcıya geçecektir. Buna göre, malların belirlenmiş liman ya da mekandaki terminale getirilmesi ve boşaltılmasıyla alakalı tüm riskler ve dolayısıyla masraflar satıcı tarafından üstlenilecektir.
Satıcının Yükümlülükleri
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırlayarak İhracat belgelerini düzenler ve ihracat gümrük vergilerini öder. Taşıma aracını temin ederek, navlun bedelini öder ve malları daha önceden belirli terminalde alıcının emrine boşaltmış olarak hazır tutar.
Alıcının Yükümlülükleri
Malın ithali ile ilgili gerekli işlemleri yaparak, gümrük vergilerini öder. Malı daha önce belirlenen terminalde teslim alır.
DAP – Delivered at Place
Kodu: DAP (Belirlenen Yerde Teslim – Belirlenen varma yerini yazınız)
Buna göre, varış ülkesinde taraflar arasında belirlenen yerde malların alıcı emrine boşaltmaya hazır halde(boşaltma risk, masraf ve sorumluluğu alıcıya ait) bulundurulmasıyla satıcı sorumluluğu son bulacak ve risk alıcıya geçecektir.
Satıcının Yükümlülükleri
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırlayarak gümrük vergilerini ve navlunu öder. Varış ülkesindeki belirlenen yere kadar masraf ve riskler satıcıya aittir.(Malların boşaltılması hariç)
Alıcının Yükümlülükleri
Malın ithali ile ilgili tüm işlemleri yaparak gümrük vergilerini öder. Malı belirlenen yerde teslim alarak gerekli gümrük işlemlerini yapar.
DDP – Delivered Duty Paid
Kodu: DDP (Gümrük Resmi Ödemiş Olarak Teslim – Belirlenen varma yerini yazınız)
Herhangi bir taşıma biçimi için kullanılan bu terime göre satıcı, ithal ülkesindeki adı belirtilen bir yerde malları gümrüklenmiş olarak alıcının emrine hazır bulundurmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş olmaktadır. O noktaya kadar her türlü risk ve maliyeti (vergiler dâhil) satıcı üstlenmektedir. Bu durumda satıcının en fazla risk ve maliyet üstlendiği terim DDP olmaktadır. Sigorta sözleşmesinin yapılması konusunda satıcının yükümlülüğü yoktur.
DENİZ VE İÇSU TAŞIMALARINA ÖZGÜ KURALLAR
- FAS; Gemi Doğrultusunda Masrafsız (Denizyolu ve İçsu Taşımacılığı)
- FOB; Gemide Masrafsız (Denizyolu ve İçsu Taşımacılığı)
- CFR; Masraflar ve Navlun (Denizyolu ve İçsu Taşımacılığı)
- CIF; Masraflar, Sigorta ve Navlun (Denizyolu ve İçsu Taşımacılığı)
FAS – Free Alongside Ship
Kodu: FAS (Gemi doğrultusunda masrafsız – Belirlenen yükleme limanını yazınız)
Satıcı, alıcı tarafından ismi belirtilen yükleme limanında, yine alıcının ismini verdiği geminin yanında ve alıcının belirttiği zamanda malları hazır bulundurmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş sayılır. Bu yer ve zamandan sonraki her türlü masraf ve risk alıcıya aittir.
Satıcının Yükümlülükleri
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırlar, malları daha önce belirlenen tarihte ve limanda alıcının daha önce adını verdiği gemi ya da mavnanın yanında teslim eder.
Alıcının Yükümlülükleri
Malların gümrük masraflarını ödeyerek yükleme limanında emrine hazır tutulan malları teslim alır. Bu aşamadan sonra tüm masraf ve riskler alıcıya aittir.
FOB – Free On Board
Kodu: FOB (Gemide Masrafsız – Belirlenen yükleme limanını yazınız)
Bu terime göre mallar, alıcı tarafından ismi belirtilen sevk limanında alıcının belirttiği zamanda ve yine alıcı tarafından ismi verilen geminin küpeştesini aştığı anda satıcının teslim yükümlülüğü yerine getirilmiş sayılır. Bu zaman ve yerden itibaren her türlü risk ve masraf alıcıya aittir.
Satıcının Yükümlülükleri
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırlar, ihracat ile ilgili işlemleri yapar ve gümrük vergilerini öder. Mallar gemi küpeştesini geçene kadar tüm hasar ve kayıptan sorumludur.
Alıcının Yükümlülükleri
İthalat ile ilgili belgeleri düzenleyerek gümrük vergilerini ve navlun bedelini öder. Mallar gemi küpeştesini geçtikten sonra tüm masraf ve riskler alıcınındır.
CFR – Cost And Freight
Kodu: CFR (Masraflar ve Navlun-Belirlenen varma limanını yazınız)
Yalnızca denizyolu ve nehir/kanal taşımacılığında kullanılan bu terime göre mallar satıcı tarafından taşıma sözleşmesi yapılmış ve navlunu ödenmiş olarak varış limanında alıcıya teslim edilmektedir. Yüklemeden itibaren doğacak masraflar (navlun hariç) alıcıya aittir.
Satıcının Yükümlülükleri
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırlayarak, ihracat işlemlerini yapar. Taşıma acentesiyle anlaşarak navlun bedelini öder.
Alıcının Yükümlülükleri
İthalat ile ilgili belgeleri düzenleyerek gümrük vergilerini öder. Varış limanında boşaltma masraflarını karşılar. Taşıma sırasında oluşan navlun dışındaki tüm masrafları karşılar.
CIF – Cost, Insurance And Freight
Kodu: CIF (Masraflar, Sigorta ve Navlun – Belirlenen varma limanını yazınız)
Bu terimde satıcı, CFR terimine ilaveten taşımaya ilişkin deniz sigortasını yaptırmayı ve primini ödemeyi de üstlenmektedir.
Satıcının Yükümlülükleri
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırlar, ihracat ile ilgili tüm işlemleri yaparak navlun bedelini öder. Sigortayı sözleşmede anlaşılan şekilde düzenleyerek, alıcıya gönderir.
Alıcının Yükümlülükleri
İthalat ile ilgili belgeleri düzenleyerek gümrük vergilerini öder. Teslim anından sonra sigorta ve navlun dışındaki tüm masrafları karşılar.
Bazı Terimlerin Yanına Konan Kısaltmalar
STOWED : İstiflemiş FO : Free Out: Boşaltma masrafları hariç.
FIO : Free in and out: Yükleme ve boşaltma masrafları hariç.
FIOS : Free in and out and stowed: Yükleme, istifleme,boşaltma masrafları hariç.
FIOT : Free in and out and trimmed: Yükleme, yüklerin dengelenerek istiflenmesi boşaltma masrafları hariç.
LI : Liner In: Yükleme masrafları dahil
LO : Liner Out: Boşaltma masrafları dâhil
LANDED : Karaya çıkarmış, boşaltma masrafları navluna dâhil.
Dış Ticaret – Uluslararası Ödeme Şekilleri
Uluslararası Ticaret