Hukuksal koruma sigortaları çeşidi, Türkiye’de Adalet Bakanlığı tarafından ülke çapında etkinleştirilmesi için üzerinde çalışma yapılan bir sigorta türüdür. Türkiye’de hukuk maliyetlerini düşürmek ve çeşitli alanlarda görülen maddi mağduriyetleri azaltmak için hukuksal koruma sigortaları üretilmiştir.
Sigortalılar, hukuksal koruma sigortası kapsamında ödeyecekleri prim karşılığı olarak avukatlık hizmeti ve hukuki yardım alabilirler. Sigortalının davayı kaybetmesi halinde karşı tarafa ödeyeceği yargılama giderleri de hukuksal koruma sigortası tarafından karşılanır. Adalet Bakanlığı’nın belirlediği koşullara göre sigortalılara ayrıca bireysel emeklilik sisteminde olduğu gibi devlet katkısı da sağlanabilir.
Hukuksal Koruma Sigortası Nedir?
Hukuksal koruma sigortaları, kişileri taraf oldukları hak ve yükümlülükleriyle ilgili davalarda hukuksal çıkarlarının korunması için yapılması gereken bir sigorta türüdür. Hatta Hukuksal koruma sigortası, sigortalıların sulh veya ilgili yargılama usulleri çerçevesinde uyuşmazlıklarını giderirken hukuksal açıdan destek almasını sağlar.
Bu sözleşme sayesinde sigortacı, sigortalının yaşadığı hukuksal uyuşmazlıkların yargılama usulleri kapsamında giderilmesi için gerekli tüm gider ve diğer edimleri üstlenmektedir. Bu sözleşme sayesinde sigortalıya poliçede gösterilecek olan birden fazla konuda hukuksal koruma sağlanmış olur.
Hukuksal Koruma Sigortası Kapsamı
Hukuksal koruma sigortası sözleşme kapsamı, farklı durumları içerir. Aşağıda belirtilen hallerden biri ya da birkaçı veya bütünü için hukuksal koruma sigortası kapsamında koruma sağlanabilir:
- Motorlu araca bağlı hukuksal koruma
- Sürücü hukuksal koruması
- Taşınmaz mala bağlı hukuksal koruma
- Kişi – aile hukuksal koruması
Sigortacı poliçede belirtilen motorlu araçların maliki, kiracısı veya zilyedi durumundaki sigortalıya koruma sağlar. Poliçede gösterilen araç hakkında borçlar hukukuna tabi sözleşmelerden doğan uyuşmazlıklar bu kapsamda değerlendirir. Sigortalının kamuya açık trafikte bisiklet sürücüsü, yaya veya başka bir araçta yolcu olması halinde meydana gelebilecek uyuşmazlıklar da motorlu araca bağlı hukuksal koruma kapsamına alınır.
Sürücü hukuksal korumasında ise sigortacı sigortalıya, poliçede gösterilen kişi adına tescilli araçları sözleşme gereği kullanmasından doğabilecek uyuşmazlıklar için koruma sağlar. Örnek olarak sürücü belgesi izninin kısıtlanması, kaldırılması ve yeniden alınması gibi uyuşmazlıklar sürücü hukuksal koruması kapsamındadır.
Taşınmaz mala bağlı hukuksal koruma için poliçede gösterilen taşınmaz malın kiralayanı, kiracısı veya hepsine bağlı doğabilecek uyuşmazlıklar hukuksal koruma altına alınır. Sigortalının yasal sorumluluk kuralları sebebiyle muhatabı olduğu tazminat istemlerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar bu kapsamdadır. Sigortalının ceza disiplin kurallarına aykırı gelmekle suçlanması durumunda ceza davalarına müdahil olarak katılmasını da kapsar.
Son olarak kişi – aile hukuksal koruması kapsamında poliçede açıkça belirtilen diğer aile fertleri ile bazı esaslar dahilinde hukuksal koruma sağlamayı temin eder. İşçi – işveren ilişkileri, sigortalının yasal sorumluluğunda olan tazminat istemleri ve sosyal güvenlik kurumlarıyla yaşanan uyuşmazlıklar bu kapsamdadır.
Hukuksal Koruma Sigortası Özellikleri
Hukuksal koruma sigortaları nitelikleri arasında sigortalılar, coğrafi alan ve sigorta süresi bulunur. Bu sigorta kapsamında sigortalanabilecek kişiler ilgili kanunda şu şekilde belirtilmiştir:
- TC vatandaşları
- Türk soyu belgesi olan soydaşlar
- Türkiye’de yerleşik ya da çalışan Avrupa Birliği vatandaşları
Hukuksal koruma sigortasının kapsadığı coğrafi alan sadece Türkiye sınırları ile sınırlandırılmıştır. Bu sigorta Türkiye sınırları içinde gerçekleşen rizikolar için geçerli görülmektedir. Hukuksal koruma sigortasının poliçe süresi de 1 yıl olarak belirlenmiştir.
Hukuksal koruma sigortasında avukatlık ücreti, davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan tarifeye göre belirler. Yargılama giderleri ise belgelerin ibraz edilmesi sırasında ödenir. Sigortalı açılan davalara karşın dava dilekçesine tebliğ tarihinden itibaren en geç 5 gün içinde sigortacıya ihbar etme zorunluluğu vardır. Ayrıca avukat vekalet ücreti sözleşmedeki tutar asgari ücret tarifesinde belirtilen oranın 3 katını geçemez.
Hukuksal Koruma Sigortası Teminatına Dahil Ödemeler
Hukuksal koruma sigortası teminatına dahil ücretler şu şekilde sıralanmaktadır:
- Vekalet ücreti
- Karşıyan vekalet ücreti
- Dava masrafları
- Arabuluculuk ücreti
- Danışmanlık ücreti
- Hakem ücreti
- Teminat akçesi
- İcra masrafı
- Temyiz, karar düzeltme ve ihtarname çekimi
- Dilekçe yazımı ve cevapları
- İlk dava masrafları avansı
Yukarıda belirtilen ve dava sırasında karşılaşılabilen giderler, belgelendirilmeleri halinde poliçe limiti dahilinde hukuksal koruma sigortası tarafından karşılanır. Bunun yanı sıra sigortaya konu riskler dahilinde manevi tazminat davalarına ait masraflar da poliçede belirtilen koşullara göre belirli limitlerle teminata dahil eder.
Teminat kapsamına alınması gereken giderler için poliçeye konu olacak hukuki sürece neden olayın belgeye dayanması önemlidir. Türk Medeni Kanunu’nun boşanma nedenleri isimli bölümünde bulunan anlaşmalı boşanmalara ait dava masrafları teminat kapsamına alınmaz. Öte yandan 18 yaşından küçük çocukların poliçe kapsamındaki hukuksal uyuşmazlık durumları, anne ve babalarının sigortasına toplam poliçe limiti içinde dahil eder.
Hukuksal Koruma Sigortası Ek Teminatları
Genelde Hukuksal koruma sigortaları poliçesinde ek teminatlar aşağıdaki durumlardan oluşur:
- Sigortalının poliçe tanzim sürecinden önce yaptığı sözleşmeler ile ilgili kurumlarla karşılaştığı anlaşmazlık masrafları
- Tüzel kişilerin yasal temsilcileri arasındaki uyuşmazlıklar
- Yasaların yapılmasına izin verdiği şansa bağlı sözleşmeler
- İnşaat sözleşmeleri
- Maden, taş ocakları ve orman hukuku ile ilgili işler
- Vergi ve kamu alacaklarından doğan işlemler
- Gümrük hukuku ile ilgili işlemler
- Çekişmesiz yargı kapsamındaki konular
- Uluslararası yargı yollarına taşınan başvurular
- İflas ve konkordato işlemleri
Hukuksal Koruma Sigortası Teminatı Dışında Kalanlar
Hukuksal koruma sigortası teminat kapsamına girmeyen hallere de dikkat edilmelidir. Aşağıda yazılı hallerin meydana gelmesi halinde hukuksal koruma sigortası teminatlarına dahil olmaz:
- Ticaret hukuku kapsamındaki uyuşmazlıklar
- Sigortalı ile sigortacı arasındaki bütün anlaşmazlıklar
- Rizikonun doğmasından sonra sigortalıya devredilen alacaktan doğan anlaşmazlıklar
- Sözleşmenin yapılmasından önce ya da sonra ortaya çıkan rizikodan doğan anlaşmazlıklar
- Her türlü savaş olayları, isyan ve ayaklanma gibi askeri hareketlerden kaynaklı anlaşmazlıklar
- Sigortalamış kişilerin kendi aralarında sigortacı ile yaşadığı anlaşmazlıklar
- Terör eylemlerinden doğan kargaşalık ve halk hareketleri sırasında meydana gelen anlaşmazlıklar
Hukuksal koruma sigortası hakkındaki genel şartlar Türkiye’de 1996 yılından beri yürürlüktedir. Fakat kasko ve konut sigortası gibi sigortaların tamamlayıcısı olarak sınırlıdır. Burada kalan hukuksal koruma sigortasının kapsamı genişledi. Son yıllarda bağımsız bir sigorta poliçesi olarak üretilmeye babu sigorta Adalet Bakanlığı’nın çalışmalarıyla öne çıktı.
Hukuksal Koruma Sigortasının Faydaları
Hukuksal koruma sigortasının avantajları vatandaşlar için önemlidir. Örneğin trafik kazası geçirdiğinizde, işten çıkarıldığınızda olur. Ya da evinizi kiraya verdiğinizde pek çok hukuki uyuşmazlık yaşar. Bu durumlarda hiç hesapta yokken ortaya çıkan dava masrafları gelir. Veya avukat ücretleri kişilerin bütçelerine yük olur. Bu yüzden vatandaşlar 5 bin ile 15 bin TL tutarında değişen hukuki koruma poliçesi yaptırabilirler.
Hukuki koruma sigorta poliçesi sayesinde vatandaşlar çeşitli alanlarda karşılaşabilecekleri hukuki uyuşmazlıklarda bütçelerini düşünmek zorunda kalmazlar. Haklarını ekonomik boyutuna bakmadan savunabilme imkanına sahip olabilirler. Hukuksal koruma sigortası başta Almanya olmaktadır. Bunun üzerine bütün Avrupa Birliği ülkelerinde yaygın olarak yıllardır uygulanan bir sigorta türüdür. Türkiye’de de son yıllarda taleplerin artması neticesinde hukuksal koruma sigortaları öne çıkmaya başlamıştır. Hatta sigorta şirketlerinden sunulan bir hizmet haline gelmiştir.