Sermaye Piyasa Kurulu Hakkında Bilmeniz Gerekenler… Sermaye Piyasası Kurulu, genellikle “SPK” şeklindeki kısaltması ile anılır. Adından da anlaşıldığı üzere sermaye piyasalarını düzenlenmekle ile görevli olan bir kamu kuruluşudur. 1981 yılında kurulan SPK, sermaye piyasalarını düzenlediği gibi denetimini de yapar. SPK’nin yapısı idari ve de mali olarak özerktir. Bu özerklik sayesinde finans piyasaları üzerinde bağımsız biçimde düzenleme ve denetlemeyi sağlar. SPK’nin temel amacı yatırımcıların haklarını korumak olarak bilinir. Merkezi başkent Ankara’dadır ve Başbakanlığa bağlıdır. Öte taraftan İstanbul’da ise bir temsilciliği yer almaktadır.
Sermaye Piyasa Kurulu Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Sermaye Piyasası Kurulu’nun Amacı
SPK, Türkiye’de bulunan bağımsız bir üst kurul olma özelliğindedir. Yatırımcıların haklarını korumak adına 2499 sayılı kanunname ile yürürlüktedir. SPK, düzenleyici bir kamu kurumu özelliğindedir. Yatırımcılara fayda sağlamak kuruluş amaçlarından biridir. Piyasalardaki güveni arttırıp yatırımcıların tedirgin olmadan yatırım yapmasını sağlamayı amaçlar.
SPK Kanunu’nun 1. maddesinde de amacı açık ve net bir şekilde belirtilmiştir. Kanuna göre, tasarrufların menkul kıymetlere yatırılıp halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak amacındadır. Aynı kanuna göre yine sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını, düzenlemek ve denetlemek yükümlülüklerine sahiptir.
SPK, sermaye piyasalarındaki yatırımcıların işlem gören araçlarına eşit fiyatlar ve olanaklar sağlamak adına düzenlemeler yapar. Böylelikle dünyanın herhangi bir yerinden eş imkanlarla yatırımcılar işlemlerini gerçekleştirebilir. SPK, piyasalarda yaptığı düzenlemelerin haricinde aracı kurumları da düzenlemesini yapar. Aracı kurumların seçimi yatırımcılar için oldukça önemlidir. Bu açıdan yatırımcılar mutlaka aracı kurumların SPK lisanslı yetki belgesi olup olmadığına bakarak kendilerini güvence altına alabilirler.
Sermaye Piyasa Kurulu’nun düzenleme ve denetlemeye uygun bulduğu kurumlar ancak piyasada işlem görebilirler. Yani SPK onayı olmayan aracı kurumlar da piyasalarda yasal biçimde faaliyet gösteremezler. Böylelikle SPK lisanslı yetki belgesi olan bir kurumla çalıştıklarında yasal bir terslik yaşayan yatırımcılar haklarını arayabilirler.
Sermaye Piyasası Kurulu’nun Genel İlkeleri
Türkiye’de yatırımcıların yani tasarruf sahiplerinin birikimlerini güvenli bir şekilde gerçekleştirebilmesi için SPK’ye düzenleme ve denetleme hakkı verilmiştir. SPK’nin yaptığı düzenlemeler sayesinde yatırımcıların ve de iktisadi olarak kalkınmanın yükselmesi hedefidir. Yatırımcılar arttıkça ekonomik olarak ferah bir seviyeye ulaşılması söz konusu olduğundan yatırımcının güven ortamında işlem yapması en önemli görevlerindendir.
Sermaye Piyasa Kurulu’nun güvenilir olmanın yanı sıra açıklık ve kararlılık gibi ilkeleri de vardır. 2012 yılında 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’na düzenleme getirilmiştir. Yetki ve sorumluluk alanlarına getirilen düzenlemede SPK kamu tüzel kişisi haline getirilmiştir. Yani Başbakanlık tarafından verilen görevler ve sorumlukları olsa da bağımsız bir şekilde faaliyette bulunur. Mali ve idari olarak özerkliğin yanında SPK üyeleri bakanlar kurulu tarafından seçilen kişilerdir.
SPK yatırım merkezlerinin ve aracı kurumların işleyiş kurallarından sorumludur. Türkiye Cumhuriyeti Devleti bu kuralların sağlanması için SPK’ye görev vermiştir. Yani yatırımcılar piyasa ve aracı kurumlar karşısında adaletli bir şekilde işlem yapması sağlanacaktır.
Türkiye’de sermaye piyasası anonim şirketlerin hisselerinin satılması ve halka açık şirketlerin hisse senetlerinin Borsa İstanbul’da ikinci elden satışının yapılabilmesi gibi ikili bir yapıya sahiptir. Bu ikili yapının işlemleri için SPK’dan izin alınması gerekir.
Sermaye Piyasası Kurulu’nun Görevleri
Sermaye Piyasa Kurulu’nun belirlenen görev ve sorumlukları arasında kanunların belirlemiş olduğu şekilde bağımsız bir biçimde sermaye piyasalarını ve aracı kurumları denetleme görevi vardır. Denetleme görevini şeffaf bir biçimde yapması gerekir. Aynı zamanda yine adaletli olması da başka bir denetim özelliğidir. SPK’nın denetimini yaptığı kurumlar resmi internet sitesi üzerinden yayınlanır. Buradan yasal olan kurumlara ulaşmanız mümkündür.
SPK, ulusal ve uluslararası anlamda mevzuatlar düzenler. Uluslararası olarak yaptığı mevzuatların amacı yine yatırımcıyı korumaktır. Yine ister yurtiçi ister yurtdışındaki yatırımcı mutlaka denetlenen kurumları tercih etmelidir. Aracı kurumlarda çalışan kişilerin de SPK’nin belirlediği kriterlere uygun olması gerekir. Kriterlere uygun olmayan kişilere karşı SPK sınırlandırma getirebilmektedir.