Bilanço hesapları; Daha önce de belirtildiği gibi, bilanço, varlıklar ve kaynaklar olmak üzere iki bölümden oluşur ve bilançonun varlık kısmına aktif, kaynak kısmına pasif denir.
Bilanço Hesapları
Varlık Hesapları (Aktif Hesaplar)
Muhasebede varlık terimi, işletmenin sağladığı yabancı kaynaklar ve özkaynaklar karşılığında elde edilen maddi ve maddi olmayan değerlerin bütününü anlatır. Varlıklar, işletmeye sağlanan kaynakların yatırıldığı alanları yani kullanım yerlerini gösterir ve en likit değerden en az likit değere doğru sıralanarak bilançonun aktifini oluşturur. Bir işletmenin varlıkları dönen varlıklar ve duran varlıklar olmak üzere iki kısımdan meydana gelir.
VARLIKLAR = DÖNEN VARLIKLAR + DURAN VARLIKLAR
Bilanço Hesapları, İşletmenin nakit olarak elinde tuttuğu paralar, vadesiz veya bir yıla kadar vadeli olarak bankaya yatırdığı paralar ve normal koşullarda bir yıl içinde ya da işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlıklar dönen varlıklarını oluşturur.
Bilanço Hesapları, İşletmede, bir yıldan ya da normal faaliyet döneminden daha uzun süre sonra tahsil edilecek alacaklar, tüketilecek stoklar, yararlanılacak peşin ödemeler, bir yıldan daha uzun süre boyunca yararlanılacak maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ve özel tükenmeye tabi varlıklar duran varlıkları oluşturur.
Paraya çevrilme ya da tükenme zamanı bir yılın altına inen varlıklar duran varlık olma niteliğini kaybederek dönen varlık haline gelir ve bu bölümdeki hesaplardan dönen varlıklar bölümündeki hesaplara aktarılır.
Varlık hesapları aktif karakterli hesaplar olup, bu hesaplara ilk kayıt ve artışlar hesabın borç tarafına, azalışlar ise alacak tarafına kaydedilir. Varlık hesapları ilke olarak daima borç bakiye verir.
Kaynak Hesapları (Pasif Hesaplar)
İşletmenin sahip olduğu varlıklar, işletmenin sahiplerinden ya da üçüncü kişilerden sağlanan fonlarla finanse edilir. Bu fonlar, finansman kaynaklarına göre bilançonun pasifinde işletmenin özkaynakları veya yabancı kaynakları olarak gösterilir.
Yabancı kaynaklar; işletmenin, gerçek veya tüzel üçüncü kişilere olan borçlarını ifade eder. Bunlar işletmenin gelecekteki yükümlülüklerini gösterdiğinden, vadeleri dikkate alınarak kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar olarak ayrı ayrı hesaplarda izlenir. Böylelikle işletmenin borçları geri ödeme sırasına göre ayrıştırılmış olur.
Özkaynaklar: İşletme sahip veya ortaklarının, işletmenin kurulması sırasında ana sözleşme ve yasalara göre işletme emrine verdikleri sermayeyi, işletmenin çalışma dönemlerinde ortaya çıkan gereksinimler nedeniyle artırılan sermaye paylarını, yasa, ana sözleşme veya genel kurul kararıyla dönem kârlarından işletmede bırakılarak oluşan yedekleri kapsamaktadır.
Kaynak hesapları pasif karakterli hesaplar olup bu hesaplara ilk kayıt ve artışlar hesabın alacak tarafına, azalışlar ise borç tarafına kaydedilir. Kaynak hesapları ilke olarak daima alacak bakiye verir. Aşağıdaki şekilde varlık ve kaynak hesapların bakiyelerinin işletme bilançosuna yansıması gösterilmiştir.
Düzenleyici hesaplar, bilanço kalemlerindeki değer azalışlarını gösteren ve ilgili kalemin gerçek değeriyle bilançoda yer almasını sağlayan hesaplardır. Bu hesaplar yer aldıkları grupta indirim kalemi olarak azaltıcı etkiye sahip olduklarından; aktifte yer alan düzenleyici hesaplar pasif nitelikli, pasifte yer alanlar ise aktif niteliklidir.