Banka kredi verirken nelere dikkat eder; firmadan ve firmanın işlerinden ne beklemelidir, nelere bakmalıdır? Her kredi durumu kendine özgü de olsa birçok banka, kredi taleplerini değerlendirirken 5 C denilen (İngilizce kelimelerin baş harfleri) kavramlardan yararlanmaktadır.
Bu kavramların her biri, krediyi nasıl etkilediği’’ sorusuna cevap olacak şekilde incelenecektir. C sayısını arttırmak da mümkündür. Mesela computer (bilgisayar ve teknoloji), common sense (firma sahiplerinin ve ticari ilişkide bulunduğu kişilerin sağduyusu) gibi.
Banka Kredi Verirken Nelere Dikkat Eder?
Karakter (Character) Bir şirket yönetiminin karakteri nedir? Şirketin piyasadaki ya da sektördeki itibarı nedir? Fonlarımızı kusursuz, güven duyulan ve referansa sahip şirketlerle değerlendirmek istiyoruz. Firmanın çalışanlarına ve müşterilerine nasıl davrandığı, sorumluluklarını nasıl algıladığı ve bu görev ve sorumluluklarını yerine getirmede zamanlaması, bunların hepsi karakterin bir parçasıdır.
Kapasite (Capacity) Şirketin borç alma geçmişi ve bu borçları ödeme süreci nedir? Şirket ne kadar borçla baş edebilmektedir? Sektörün koşullarını iyi bilmek gerekir. Bazı sektörler daha yüksek borç yükü alabilirken, bazı sektörler daha az likidite ile faaliyet gösterebilirler.
Sermaye (Capital) Şirket ne kadar iyi sermaye yapısına sahiptir? İşine ne kadar sermaye yatırmıştır? Sermaye sorusuna anahtar olan unsurlar ise, şirketin finansal tabloları ve kişisel kredisidir. Örneğin, şirketin net defter değeri negatif ise ortaklar kendi paralarından biraz daha eklemeye hazır mıdır? İşi büyüdükçe, hem işini hem de kendilerini idare etmede hangi noktaya kadar kişisel kaynakları yeterli olmaktadır? Eğer şirket henüz kar elde edememişse, bu mükemmel bir müşteri portföyü ve yapmış olduğu ödeme geçmişiyle telafi edilebilmekte midir?
Koşullar (Conditions) Mevcut ekonomik koşullar nedir ve şirket buna ne kadar uyum sağlayabilmektedir? Eğer işletme ekonomik buhranlara karşı duyarlı ise, banka masraflarını ve verimliliğini yönetebileceği daha uygun bir yatırım süreci gerekebilir. Sektördeki trendler nedir ve şirket bunlara ne kadar iyi uyum sağlayabilmektedir?
Teminat (Collateral) Bir kredinin geri ödenmesinde birincil kaynak neredeyse her zaman nakit akışı iken, geri ödemenin ikincil (tali) kaynağına da bakılmalıdır. Teminat, şirketin kredinin geri ödenmesini teminen sunduğu alternatif geri ödeme kaynağıdır. Çoğu teminat emlak, ofis ya da imalat ekipmanları gibi paraya çevrilmesi çok zor olan varlıklar şeklindedir. Alternatif olarak alacak hesabı ya da stoklar da teminat olarak gösterilebilmektedir. Şu unutulmamalıdır ki, kredinin 5 C’sini değerlendirme konusunda, her bir alana eşit ağırlık verilmemektedir. Bir alandaki zayıflık (eksiklik) firmanın diğer alanlarda göstereceği güçlü yanları ile dengelenebilir. Banka personeli yukarıdaki prensipler çerçevesinde ön fikir oluşturacaktır. Görüş olumlu ise süreci devam ettirebilmek için kredi teklifi yapılacaktır. Kaliteli bir teklif, çıkacak kredi kararının kalitesinde önemli bir pay sahibi olacaktır.
