Ayı ve boğa piyasası, kripto para ve finans piyasaları için kullanılan terimlerdir. Ayı ve boğa piyasası isimleri, piyasaların değer kazanıp kazanmadıklarını açıklamak için kullanılan ifadelerdir. Pazarın yönünü tespit edebilmek ve buna göre portföyü karlı yatırımlar ile çeşitlendirebilmek için ayı ve boğa piyasası terimlerinin bilinmesi gereklidir. Boğa piyasası pazarın bir süre yükselmesi anlamına geldiği gibi ayı piyasası da piyasaların uzun süre düşüş trendinde olması anlamını taşır. Böylece ayı ve boğaların saldırı tarzları piyasa trendiyle benzeştiği için ayı ve boğa piyasası isimleri verilir.
Ayı ve Boğa Piyasası Nedir?
Ayı Piyasası Nedir?
Bear market, piyasa fiyatlarının düşüş trendinde olduğu ve piyasanın karamsar bir trendde bulunduğu dönemdir. Fiyatlarda son görülen tepe noktasının %15-20 aşağısına kadar düşüş trendinde olduğu döneme ayı piyasası ismi verir. Ayı piyasası başladığında bir süre daha fiyatların düşüş trendinde olması beklenmelidir. Boğa piyasasının başlayabilmesi için piyasanın en düşük seviyeye göre %20 oranında yükseliş göstermesi gereklidir. Hisse senedi ve tahvil piyasası gibi finansal piyasalara ek olarak Forex piyasasında da ayı piyasası gözler. Ayı piyasası isminin verilme nedeninin ayıların avlarını etkisiz hale getirmek için onları yere düşürmeleri olduğu düşünür. Ayı piyasasına örnek vermek gerekir ise; altın fiyatlarında 2011 tepe fiyat seviyesi 1.900 dolar ons olurken 2013 senesinin ortalarında 1.500 dolar ons seviyesine düşmüştür. Ortalama %30 civarında olan bu düşüş ile beraber altın fiyatları ayı piyasasına girmiştir.
Boğa Piyasası Nedir?
Bull market, ayı piyasasının tersi trenddedir. Boğa piyasasında, piyasa ürünlerine olan talep artar. Bununla beraber alımlar başlar ve ana trendde yükselme görür. Fiyatların gelecekte iyimser seyredeceğini gösteren bir dönemdir. Boğa piyasasının isminin boğa olmasının boğaların boynuzları ile her şeyi aşağıdan yukarıya kaldırmalarından kaynaklandığı varsayar. Hisse senedi ve altın gibi emtialarda boğa piyasası görülebildiği gibi Forex piyasasında da boğa piyasası oluşur. Altın fiyatlarında boğa piyasasına girme dönemine örnek vermek gerekir ise; 2000lerin başında altın boğa piyasasına girmişti. 800 dolar ons seviyesindeyken 1.900 dolar ons seviyesine kadar çıkmış ve altında boğa piyasası başlamıştır.
Ayı Piyasasının Aşamaları Nelerdir?
Bear market aşamaları başladığında ilk etapta piyasa doygunluğa ulaşmıştır. Yeni alıcılar ve talep bu aşamada oldukça düşüktür. Dolayısı ile fiyat da azalmaya başlar. Fiyatın azalması ile beraber büyük yatırımcılar mal toplamaya başlar. Elinde mal olan yatırımcılar ise düşük fiyattan satış yaparlar.
Boğa Piyasasının Aşamaları Nelerdir?
Bull market aşamaları aşağıdaki gibidir:
- Toplama: Zarara geçmiş ve cesareti kırılmış olan yatırımcılar değeri çok ucuzdan satış emri vermeye başlarlar ve büyük yatırımcılar da ucuzdan satılanları toplarlar. Bu adımda belirgin bir yükseliş trendi olmaz ve piyasaya olan ilgi de çok değildir.
- Alım dalgası: Toplama aşamasından sonra iyileşme belirtilerinin görüldüğü aşamadır. İyileşmenin küçük yatırımcılar tarafından da fark edildiği ve alım dalgasının oluştuğu, işlem hacimlerinin arttığı dilimdir.
- Doygunluk: İşlem hacminin artması ile beraber piyasa belirli bir doygunluğa erişmiştir ve bununla beraber alıcı sayısında da azalma olmuştur. Boğa piyasasının sonuna gelindiği bu aşamada anlaşır. Hatta sonrasında sert düşüş dalgasının olması bekler.
Ayı Piyasasının Özellikleri Nelerdir?
Bear marketin özellikleri şu şekildedir:
- Arz talep dengesi: Ayı piyasası hisse satışının daha fazla gerçekleştiği bir dönemdir. Dolayısı ile talep arzdan düşük olur. Bu da hisse fiyatlarının düşmesine neden olur.
- Yatırımcı psikolojisi: Yatırımcılar hisse senedi ve sabit getiri sağlayan menkul kıymetleri elden çıkarttıkları için borsada olumlu bir hareket oluşmasını bekler ve piyasa hissiyatı negatif olur.
- Ekonomik faaliyetteki değişim: Tüketicilerin yeterli harcama yapmaması sonucu işletmeler kar edemez ve bu da ekonominin zayıflamasına neden olur. Bu süreç ayı piyasası ile ilişkilidir ve hisse senedi fiyatları da bu dönem düşüktür.
- Pazar değişimlerini ölçmek: Pazar değişimleri üzerinden piyasanın ayı ve boğa piyasası arasından hangisinin oluştuğunu tespit etmek için uzun vadede piyasanın nasıl bir performans gösterdiğinin izlenmesi gereklidir.
Boğa Piyasasının Özellikleri Nelerdir?
Boğa piyasasının nitelikleri aşağıda verilmiştir:
- Arz talep dengesi: Yatırımcıların çoğu menkul kıymet almak ister ve aralarından bazıları da satmayı tercih eder. Yatırımcılar arasında rekabetin artması ile beraber hisse senetlerinde yükselme meydana gelir.
- Yatırımcı psikolojisi: Boğa piyasası döneminde yatırımcılar isteyerek kar elde etme umudunda olurlar. Yatırımcıların bu psikolojisi ve hissiyatı piyasanın yükselmesini sağlar.
- Ekonomik faaliyetteki değişim: Tüketicilerin harcayacak paralarının bulunması ve bu parayı harcamak için istekli olmaları ekonominin harekete geçmesini sağlar. Ekonominin hareketlenmesi borsada hisse senetlerinde fiyat artışına neden olur.
- Pazar değişimlerini ölçmek: Piyasaların belirli bir olaya verdiği karmaşık tepki ile değil, uzun vadede gösterdiği performans ile boğa piyasası olup olmadığına karar verilmelidir. Bu nedenle uzun süre piyasa izlenmelidir.
Ayı Piyasası Nasıl Meydana Gelir?
Ayı piyasasının oluşumu, ekonomik büyüme beklentisinin negatife dönmesi ile olur. Şirketlerin satılması, karların azalması ve şirketlerin küçülmek zorunda kalması ayı piyasasında olur. Bu dönemde makroekonomik dengeler bozulur ve işsizlik artar. Yatırımcı sayısı azalır ve yatırımcılar alım yerine satış yapmayı tercih ederler.
Boğa Piyasası Oluşumunu Hazırlayan Etkenler Nelerdir?
Boğa piyasasını tetikleyen etkenler aşağıda belirtilmiştir:
- Ekonominin büyümesi ile tüketim harcamalarında artış olur. Şirketlerin satışları artmaya başlar. Yatırım kapasitelerini artıran şirketlerde istihdam da artar. Yatırımcılar piyasa hakkında iyimser bir beklentide olur ve yatırımlarında risk almayı tercih ederler.
- Yatırımcılar varlık fiyatlarının yükseleceğine inandıkları için hisse senetleridir. Veya diğer finansal varlıklar da fiyat bakımından yükselişe geçer.
- İşsizlik oranının azalması, harcamaların yükseleceği ve şirketlerin kar oranlarının artacağı anlamına gelir. Bu da yatırımcının beklentisini artırır ve boğa piyasası oluşumu hazırlanır.
Ayı ve Boğa Piyasası Ne Kadar Sürer?
Ayı ve boğa piyasasının süresi, piyasadaki ürünler ve ortam şartları kapsamında değişiklik gösterir. Bazı ürünler haftalık, aylık ve yıllık olarak ayı ve boğa piyasasına girer. Bazı ürünler döngüsel olarak ayı ve boğa piyasasını yaşarlar. Arz talep dengesi, yatırımcıların psikolojileri, yatırım araçlarının bilinirliği olur. Veya güvenilirliği, entegrasyonunda kat edilen yol gibi unsurlar ayı ve boğa piyasalarında ana trendin yönünü etkiler.
Ayı Piyasasında Yatırımı Korumak İçin Nasıl Bir Yol İzlenmelidir?
Ayı piyasasında yatırım yapmak, yatırımcı için boğa piyasasına göre iki kat daha güçlüdür. Genelde ayı piyasasında yatırımcı geçmiş analizlerine dayanarak anlık yükselişlerde trendin döndüğünü görür. Fakat yatırımcının piyasadaki yönün yukarı döndüğünü düşünmesi daha zordur. Dolayısı ile ayı piyasasında erken ikna olan satıcılar ile satış baskınlığı olur.
Ayı piyasasında mevcut yatırımın korunabilmesi için teknik analize başvurulmalıdır. Doğru noktalar üzerinden trend çizgisini belirlenmelidir. Fiyatların düşmeye başladığı nokta tespit edilmeli ve fiyat eğer kanal içerisinde değişiyorsa trade alanı oluşturulmalıdır. Bu alanda dirençlerde ayı baskınlığı veya desteklerde de boğa baskınlığı vardır. Ayı ve boğa piyasası inatlaşması olarak da isimlendirir. Yatırımcının bu alandan maksimum faydayı elde etmek için piyasa geri çekildikçe düşükten alım yapması gereklidir. Ayrıca elinde kara geçmiş olan pozisyonu kapatarak da bu süreçte zararın önüne geçer.